Datum: 21 november 2016
Geschreven door: Stefan Kloots
Leestijd: +/- 2 minuten
Regelmatig wordt een project in aanbouw van de ene aannemer overgenomen door een andere aannemer, bijvoorbeeld na een faillissement van de oorspronkelijke aannemer. De nieuwe aannemer neemt dan het contract met de opdrachtgever over (mits de opdrachtgever daarmee instemt) en de nieuwe aannemer contracteert met onderaannemers en leveranciers.
De oorspronkelijke adviseurs, onderaannemers en leveranciers ‘schieten er bij in’ als zij tot aan de datum van faillissement werkzaamheden hebben verricht of materialen hebben geleverd, waarvoor nog niet is betaald. Die vordering voor onbetaalde werkzaamheden/materialen kan worden ingediend bij de curator, maar tot betaling komt het vaak niet.
Het terughalen van materialen door leveranciers lukt maar beperkt, bijvoorbeeld als een eigendomsvoorbehoud is overeengekomen. Adviseurs, zoals een architect, hebben echter een machtsmiddel, zo blijkt onder andere uit een recente zaak bij de Rechtbank Noord-Holland.
Toen de VBK Groep in oktober 2015 failleerde zag aannemer Bot Bouw haar kans schoon om een aantal lopende projecten over te nemen, waaronder het project De Groene Linten te Haarlem. VBK had naast de uitvoering ook ontwerpwerkzaamheden tot haar takenpakket. Die ontwerpwerkzaamheden liet zij uitvoeren door Klous + Brandjes Architecten, onder toepasselijkheid van de DNR (De Nieuwe Regeling).
Toen VBK Groep failleerde was de architect nog niet volledig betaald voor de uitgevoerde werkzaamheden. De architect kon die vordering indienen ter verificatie bij de curator, maar zou als concurrent schuldeiser vermoedelijk achter het net vissen.
De architect liet het er echter niet bij zitten. De architect beriep zich op zijn auteursrecht op het door hem gemaakte ontwerp en verzocht Bot Bouw niet verder te bouwen, aangezien Bot Bouw de bouwwerkzaamheden uitvoerde op basis van het ontwerp van de architect, zonder toestemming van de architect. De architect bood Bot Bouw de mogelijkheid om alsnog gebruik te maken van het ontwerp van de architect, mits Bot Bouw de openstaande rekening zou betalen, plus een vergoeding van gemaakte kosten.
Omdat de architect en Bot Bouw er niet uit kwamen startte de architect een kort geding om daarmee een bouwstop af te dwingen. In de uitspraak van 31 augustus jongstleden in het kort geding wordt vastgesteld dat het ontwerp van de architect een “werk” is in de zin van de Auteurswet, waaraan auteursrechtelijke bescherming toekomt. Alle voor de verwezenlijking van het ontworpen project vereiste tekeningen vallen onder dit auteursrecht.
Het afbouwen van het werk conform deze tekeningen wordt volgens de voorzieningenrechter gezien als het openbaar maken en verveelvoudigen van het ontwerp. Dat recht komt alleen toe aan degene die het auteursrecht heeft. De architect had aan VBK toestemming verstrekt, door middel van een licentie, om het ontwerp te gebruiken, zodat VBK werktekeningen kon maken en het werk kon bouwen.
De voorzieningenrechter oordeelt dat de licentie naar haar aard overdraagbaar is, maar in dit geval iets anders is overeengekomen tussen de architect en VBK. De Voorzieningenrechter oordeelt dat sprake was van een projectoverstijgende samenwerking tussen de architect en VBK en de licentie verband houdt met persoonlijke eigenschappen van VBK.
De licentie was hier dus niet overdraagbaar aan een derde, zoals Bot Bouw, zonder toestemming van de architect. Afspraken tussen de curator van het gefailleerde VBK en Bot Bouw over overname van onderhanden werk binden de architect niet.
Door toch verder te bouwen op basis van het ontwerp van de architect pleegt Bot Bouw volgens de Voorzieningenrechter inbreuk op het auteursrecht en dat is onrechtmatig. Bot Bouw betoogt vervolgens nog dat zij een zeer groot belang heeft, ook financieel, bij het vlot door kunnen gaan van het project. De Voorzieningenrechter overweegt echter dat een belangenafweging een inbreuk op het auteursrecht niet kan legitimeren. Bot Bouw mag, zo besluit de Voorzieningenrechter, slechts gebruik maken van het ontwerp als zij de onbetaalde rekening van de architect voldoet, vermeerderd met alle kosten.
Het auteursrecht is een sterk recht. Een ontwerp mag niet zomaar worden gebruikt, gekopieerd, gewijzigd, etc. Toestemming van de architect is beginsel nodig; zijn ontwerp is heilig.
Wie een project in uitvoering overneemt, al dan niet na een faillissement, doet er goed aan aandacht te besteden aan de rechten en verplichtingen van alle betrokken partijen, dus die van de opdrachtgever, onderaannemers, leveranciers én adviseurs. Het auteursrecht van de architect dient daarbij zeker te worden meegenomen!
Als advocaten voor ondernemers begrijpen wij het belang van voorop blijven. Samen met ons heeft u alle kansen en risico’s in het vizier. Neem gerust contact met ons op en laat u persoonlijk informeren over onze diensten.