Datum: 23 augustus 2017
Geschreven door: Henk Verschuur
Leestijd: +/- 2 minuten
Met factuurfraude wordt bedoeld veranderingen aan een factuur zodat deze niet wordt overgemaakt aan de verzender van de factuur, de leverancier, maar aan een ander.
Er zijn vele varianten, maar de meest voorkomende variant is deze: een originele factuur van een leverancier wordt door een opdrachtgever ontvangen. De opdrachtgever heeft bijvoorbeeld al een tijdje geen zaken gedaan met deze leverancier en kijkt de factuur na. Deze klopt inhoudelijk. De zogenaamde prestatiebon van – in dit geval – de controleur op de bouwplaats namens de opdrachtgever is bijgevoegd zodat zichtbaar is dat er is geleverd. Het factuurnummer bleek niet bekend te zijn. De factuur wordt betaald.
Na enige tijd belt de leverancier met de opdrachtgever met de vraag waar de betaling blijft. De opdrachtgever deelt mede dat er al betaald is. Vervolgens worden de gegevens uitgewisseld en blijkt dat de bankrekening genoemd op de factuur niet de bankrekening is van de leverancier. Er is geld zoek (om een beeld te geven: € 50.000,00 in de zaak die aan de orde was).
De opdrachtgever wil natuurlijk het geld terughalen. Maar van wie is dan de bankrekening? Niet van de leverancier. Die heeft geen idee. Aangifte doen dan maar bij de politie. Dat duurt enige dagen. Erg weinig tijd, erg weinig prioriteit. Naar de advocaat. Beslagleggen? Ja, onder de bank want de bankrekening is bekend. Maar wie is dan degene aan wie het geld is overgemaakt? De bank is niet verplicht dat mede te delen en zij neemt de tijd. De politie is ook niet verplicht dat te zeggen. Goede raad is duur.
Er kan wel beslag worden gelegd op een bankrekening waarvan de rekeninghouder niet bekend is; een zogenaamd beslag ten laste van een onbekende. Die onbekende kan zelfs worden aangesproken in een juridische procedure. Dat kan ook relatief snel. Met zeer veel druk – zoals ons overkwam in de zaak die het voorbeeld vormt – werden de gegevens van de rekeninghouder wel verstrekt. Overigens blijkt het procederen tegen inwoners van Oost-Europese landen wel mogelijk maar “het duurt nogal” voordat de inleidende eis is bezorgd op de voorgeschreven manier.
De fraude bleek professioneel opgezet. De bankrekening was geopend door een vrouw afkomstig uit Oost-Europa. Zij had tijdelijk een appartement gehuurd in een randstedelijke gemeente. Ze was niet ingeschreven in het bevolkingsregister. Ze heeft zich bij een bank gemeld met het verzoek om een bankrekening te kunnen openen. Waarom deze mevrouw er zo vlot in geslaagd is een bankrekening te openen, is een volslagen raadsel. De ervaring leert dat banken in het gebruikelijke geval vele checklijsten aflopen alvorens een bankrekening kan worden geopend.
Nou nee dus. Het zit anders. De leverancier wist de opdrachtgever te melden dat de facturen bij elkaar verzameld worden en per week in een beveiligde box van het postbedrijf worden gestopt die met beveiligd vervoer deze box ophaalt en, kennelijk, in de beveiligde afdeling van het sorteercentrum zorgt voor de distributie van de facturen. Vervolgens wordt de factuur per normale postbezorging bezorgd. Duidelijk is dat ergens in die keten de factuur eruit gevist is. Begrijpelijk is dat de politie over de zaak niet veel wilde mededelen. Als er al een onderzoek zou lopen gaat het hier om hoogst professioneel internationaal banditisme. Men is er aan de zijde van de criminelen in geslaagd om iemand binnen te sluizen binnen kringen rond de postverwerking, die dus op de een of andere manier in staat zijn om "facturen te vissen". Ook opvallend: er vindt bij de bank – hoewel computertechnisch zeer wel mogelijk en maakbaar – geen naam-/nummercontrole plaats. Bij sommige banken inmiddels wel. Hoe zou dat komen? De conclusie: het kan dus iedereen overkomen.
Is het postbedrijf aansprakelijk? Niet te zeggen. Het bewijs dat het postbedrijf iets fout zou hebben gedaan is nauwelijks te leveren en aansprakelijkheid van postbedrijven is over het algemeen beperkt door wettelijke en andere regels.
Dat valt ook niet makkelijk te zeggen. Vastgesteld kon worden dat de bank in ieder geval niet optimaal meewerkte en ook dat het merkwaardig is dat een deze oplichter wel erg makkelijk een bankrekening kon openen. Nog frappanter: over de bankrekening was veel meer geld gevloeid dan het bedrag dat onze opdrachtgever betaalde. Het geld was van de bankrekening opgenomen door opnames in contanten. Hier begrepen wij het niet meer. Hoe kan het nu zijn dat enige tonnen contant worden opgenomen? Vermoedelijk weliswaar in kleine porties maar dat moet toch iemand opvallen? Kennelijk allemaal heel normaal. Niet dus.
Dit kan iedereen gebeuren. Realiteit is en blijft dat het professioneel banditisme is. U kunt natuurlijk elektronisch gaan factureren en dat zal zeker helpen, maar mijn voorspelling is dat ook het elektronisch factureren reeds lang in beeld is bij allerlei criminelen.
Bij het doen van betalingen moet altijd worden gecontroleerd of de rekeningnummers kloppen en overeenstemmen met de bekende rekeningnummers. Ook moet worden nagegaan of de betaling afwijkt van allerlei gebruikelijke patronen. Vele boekhoudadministraties / bankprogramma's bieden de mogelijkheid om dergelijke betalingen niet uit te voeren althans niet dan nadat daarop een extra akkoord moet worden gegeven. Dat biedt de kans om potentiële frauduleuze facturen eruit te halen. Bij de geringste twijfel over de factuur en/of het rekeningnummer moet u natuurlijk wel uw leverancier bellen. Het is ook verstandig om even te controleren in het Centraal insolventieregister (http://insolventies.rechtspraak.nl/) of de leverancier toevallig niet is gefailleerd.
In overleg met een van onze kantoorgenoten kunnen snel beslagen worden gelegd en procedures worden ingeleid. Dat kost natuurlijk geld en het is de vraag of het werkt. Slechts als er snel wordt ingegrepen is er kans om ook iets terug te krijgen omdat dan de kans het grootst is dat er nog geld op de bewuste bankrekening van de “nepleverancier” staat.
Nee. Voor een pijnlijk voorbeeld verwijs ik u naar de bijgevoegde link (ECLI:NL:RBOBR:2015:7662) een uitspraak tussen Waterschap de Dommel en Heijmans. Het Waterschap betaalde een valse factuur van een zeer groot bedrag (€ 433.182,40) op een bankrekening die achteraf niet de bankrekening van Heijmans bleek. Heijmans meldde dat niet was betaald en heeft alsnog betaling gevraagd. Het Waterschap weigerde dat en vervolgens sprak Heijmans het Waterschap in kort geding aan. Het Waterschap moest alsnog het hele bedrag betalen. Ik weet zeker dat ergens op de wereld, na de eerste betaling van € 433.182,40, er nog lang rond het kampvuur gedanst is.
Factuurfraude: het kan iedereen gebeuren!
Als advocaten voor ondernemers begrijpen wij het belang van voorop blijven. Samen met ons heeft u alle kansen en risico’s in het vizier. Neem gerust contact met ons op en laat u persoonlijk informeren over onze diensten.