Nederlandse bedrijven maken in steeds groteren getale en op steeds grotere schaal gebruik van nieuwe technologieën zoals robots en geavanceerde, geautomatiseerde machines. De kernfunctie van robots en machines is het automatiseren van fysiek werk en – met name bij robots – intelligente interactie met de omgeving. Robotisering en automatisering zorgt er voor dat mensen minder fysiek werk hoeven te verrichten. In plaats daarvan zorgen robots en geautomatiseerde machines er voor dat er arbeid wordt verricht.
De voordelen zijn dus niet alleen economisch van aard (zoals kortere procestijden en betere/constantere kwaliteit van het product), maar ook ergonomisch (zoals vervanging van vieze, zware en/of repeterende arbeid). Kortom, robots en geautomatiseerde machines kunnen voor sommige bedrijven – met name productiebedrijven – om meerdere redenen erg interessant zijn.
Bij de aanschaf van robots en machines is van belang dat goed nagedacht wordt over de manier van financiering. Daartoe heb ik de meest voorkomende vormen op een rijtje gezet.
Eigen vermogen
Indien de onderneming over voldoende financiële middelen beschikt, kunnen de robots en machines door de onderneming zelf gekocht worden. Dat klinkt op het eerste gezicht aantrekkelijk.
De onderneming is immers volledig eigenaar, hoeft aan niemand verantwoording af te leggen en er hoeven geen rentekosten betaald te worden.
Aanschaf uit eigen vermogen is echter lang niet altijd mogelijk nu het bij robots en machines vaak gaat om forse investeringen. Bovendien betekent aanschaf uit eigen vermogen dat de liquiditeit verslechtert. Dat kan risicovol zijn (zoals ik ook heb uitgelegd in mijn artikel “cashflow: de levensader van uw bedrijf”).
Andere vormen van financiering kunnen daarom aantrekkelijk zijn, zeker met de lage rentes van tegenwoordig.
(Bank)kredieten
Indien de onderneming niet over genoeg eigen vermogen beschikt om zelf te kopen, kan overwogen worden geld te lenen bij een financier voor aanschaf van robots/machines. Dat kan een bank zijn, maar ook alternatieve financiers zoals particuliere investeerders, business angels, (overheids)fondsen etc. Tegenwoordig zijn er vele mogelijkheden.
Met het krediet kan vervolgens de robot/machine gekocht worden. Voordeel is dat – net als bij de aanschaf uit eigen vermogen – de onderneming zelf volledig eigenaar wordt.
Wel zal de financier in de regel eisen dat zij een zekerheidsrecht krijgt op de robot/machine en op eventuele andere activa (zie hierover ook mijn artikel “wat zijn zekerheden en wat kunt u ermee”?). Dat hoeft geen nadeel te zijn, maar indien het krediet niet terugbetaald wordt, zal de financier de robot/machine opeisen en deze verkopen. Ook kan zij dan – indien andere zekerheden zijn verstrekt – deze andere zekerheden uitwinnen.
Lease
Indien een onderneming zelf niet over voldoende financiële middelen beschikt en geen krediet kan of wil betrekken, dan kan lease overwogen worden.
Bij lease gaat het om een overeenkomst waarbij de lessor een goed – in dit geval de machine of robot – in gebruik geeft aan de lessee voor een bepaalde periode. De lessee betaalt voor dat gebruik een vergoeding.
In de regel kan gekozen worden uit twee verschillende vormen van lease:
- Financial lease
- Operational lease;
Bij financial lease staat de financiering van de robot/machine centraal en ligt het financiële risico bij de lessee (en niet bij de lessor). De lessor financiert slechts de robot/machine en stelt de lessee in staat dit te gebruiken. In ruil daarvoor betaalt de lessee het door de lessor geïnvesteerde bedrag – vermeerderd met rente, kosten en winst van de lessor – in termijnen terug aan de lessor.
Vaak heeft de lessee de optie om de robot/machine aan het einde van de looptijd van de lessor te kopen tegen een relatief kleine vergoeding. Financial lease kwalificeert vaak als “huurkoop”.
Bij operational lease staat niet de financiering, maar het gebruik van de robot/machine centraal. Het economische risico ligt bij de lessor (en niet bij de lessee). De lessee kan de robot/machine gebruiken tegen een te betalen vergoeding, waarbij onderhoudskosten voor rekening van de lessor komen.
De robot/machine blijft na het einde van de overeenkomst eigendom van de lessor. De lessor draagt dus ook het economisch risico van het leaseobject. Operational lease kwalificeert vaak als “huur”.
De belangrijkste voordelen van lease zijn dat van robots en machines gebruik gemaakt kan worden – ook als er geen financiële middelen zijn om zelf te kopen – en dat het geen aanslag vormt op de liquiditeit. Een ander voordeel is dat lease veel verschillende verschijningsvormen kent waardoor maatwerk geleverd kan worden (ten aanzien van de vorm van lease, looptijd van de overeenkomst etc.).
Bankgaranties
Een bijzonder aandachtspunt bij financiering van grote (en dure) robots/machines – met name robots/machines die nog gebouwd moet worden en waarbij de bouw een langere periode beslaat – is de risicoverdeling tussen verkoper en koper.
De verkoper van de robot/machine zal er immers weinig voor voelen om de voorfinanciering en het risico van betaling volledig op zich te nemen. De koper zal op zijn beurt niet de volledige koopsom vooruit willen betalen. Termijnbetalingen bieden in de regel geen oplossing, omdat de waarde van een half afgebouwde robot/machine niet overeenkomt met de waarde van de gedane termijnbetalingen.
In de praktijk wordt daarom vaak gewerkt met combinaties van gedeeltelijke vooruitbetaling door de koper, een betalingsgarantie aan de verkoper en een gedeeltelijke betaling achteraf. Doel is een evenwichtige risicoverdeling.
Een bankgarantie is in feite een contract, waarbij een bank onvoorwaardelijk garandeert dat een bedrag aan de begunstigde – de verkoper – wordt uitbetaald, indien deze daarop aanspraak maakt (bijvoorbeeld na aflevering van de robot/machine). Een bankgarantie zorgt er dus voor dat de verkoper zekerheid heeft dat hij uiteindelijk betaald wordt.
Koper zal aan zijn bank een zogeheten contragarantie moeten afgeven gedurende de looptijd van de garantie voor het geval de garantie “getrokken” wordt. Vaak wordt daartoe een bedrag gereserveerd op de bankrekening van koper.
Welke risicoverdeling precies overeengekomen wordt, zal afhangen van tal van factoren zoals onderhandelingskracht, commerciële belangen etc. en speelt met name een rol als een van partijen failliet gaat.
Conclusie
In dit artikel heb ik de belangrijkste vormen van financiering van robots en machines uiteengezet. Uiteraard zijn er nog andere vormen van financiering mogelijk, maar de in dit artikel besproken vormen zijn de meest gebruikte. Welke vorm het beste past, hangt af van tal van omstandigheden zoals de financiële situatie van de onderneming, de betreffende robot of machines, de aanschafkosten etc.
Het is dus van belang u hierbij goed te laten adviseren.
