Als leverancier wilt u vanzelfsprekend dat u betaald wordt voor de zaken die u levert. Dat geldt zeker omdat een koper in beginsel eigenaar wordt zodra u de goederen levert. Dit is zelfs het geval als u nog niet betaald bent!
In de praktijk kom ik met enige regelmaat tegen dat een leverancier hiervan niet op de hoogte is. Veel leveranciers denken namelijk – ten onrechte – dat de eigendom van de door hen geleverde zaken pas overgaat op het moment dat de koper de koopsom betaalt. Dit is echter in beginsel niet het geval. Hoofdregel is namelijk dat de eigendom overgaat op het moment van levering van de zaken aan koper. Dit is dus zelfs het geval als de koopsom nog niet betaald is.
Hoe kunt u dit nu voorkomen en hoe zorgt u ervoor dat u uw zaken op kan eisen als de koopsom niet betaald wordt?
Daartoe heeft u – kort gezegd – twee mogelijkheden. Ten eerste het (contractuele) eigendomsvoorhoud. Ten tweede het (wettelijke) recht van reclame.
Eigendomsvoorbehoud
Met een eigendomsvoorbehoud voorkomt u dat de koper eigenaar wordt zonder te betalen. U blijft eigenaar van de geleverde zaken totdat de koopsom is betaald. Gebeurt dit niet, dan kunt u de zaken terugeisen en ophalen. Dit mag ook als de koper failliet gaat. In dat geval kunt u de goederen terugeisen van de curator.
Er zijn wel een paar valkuilen.
Zo is het eigendomsvoorbehoud een contractueel recht. Het ontstaat niet vanzelf. Dat betekent dat u het moet overeenkomen met uw leverancier. Dit moet gebeuren vóór of bij het sluiten van de koopovereenkomst.
Indien het eigendomsvoorbehoud niet overeengekomen wordt in de koopovereenkomst zelf, maar in algemene voorwaarden, is het van belang dat deze algemene voorwaarden daadwerkelijk vóór of bij het sluiten van de koopovereenkomst toegezonden worden aan de koper.
Om later bewijsproblemen te voorkomen, kunt u als leverancier het beste vragen aan de koper om iedere pagina van de algemene voorwaarden te paraferen en aan u terug te sturen. Doet u dit niet, dan bestaat het risico dat de koper – of curator indien de koper failleert – later het eigendomsvoorbehoud vernietigt. In dat geval staat u met lege handen.
Een andere valkuil is dat u als leverancier alleen zaken mag terug halen die zien op de niet betaalde facturen. Indien bijvoorbeeld factuur 1 betaald is en alleen daarvan nog zaken aanwezig zijn, terwijl factuur 2 niet betaald is, dan mag u niet de zaken die geleverd zijn onder factuur 1 terughalen. Deze factuur is immers betaald.
Dit kunt u ondervangen door een zogeheten verlengd eigendomsvoorbehoud overeen te komen. Dat betekent dat u eigenaar blijft van alle zaken die door u geleverd zijn tot het moment dat alle facturen betaald zijn. Bij een verlengd eigendomsvoorbehoud mag u – binnen de wettelijke grenzen van artikel 3:92 BW – de door u geleverde zaken terughalen ook al zien die zaken op een factuur die al wel betaald is.
Een andere veel voorkomende valkuil is dat u dient te bewijzen welke zaken precies door u geleverd zijn. Dat kan soms lastig zijn, bijvoorbeeld als er meerdere leveranciers zijn die hetzelfde product leveren. U doet er daarom goed aan om de door u geleverde zaken te labelen waardoor ze individualiseerbaar zijn. In dat geval wordt discussie over de vraag welke leverancier een bepaald product geleverd heeft, voorkomen.
Kortom, een eigendomsvoorbehoud kan onder omstandigheden nuttig zijn, maar dan is in ieder geval wel van belang dat de hiergenoemde (meest voorkomende) valkuilen ondervangen worden.
Recht van reclame
Naast het contractuele eigendomsvoorbehoud bestaat ook het wettelijke recht van reclame. Het recht van reclame kent aan de leverancier – binnen de wettelijke grenzen van artikel 7:39 BW ev – ook een terugneemrecht toe. Dit kan nuttig zijn als u bijvoorbeeld bij aanvang geen eigendomsvoorbehoud heeft bedongen of als het eigendomsvoorbehoudsbeding zoals opgenomen in algemene voorwaarden later vernietigd wordt.
Belangrijkste voordeel van het recht van reclame is dat van rechtswege bestaat; het hoeft dus niet overeengekomen te worden.
Belangrijkste nadeel is dat het recht van reclame binnen veel beperktere grenzen uitgeoefend kan worden dan het eigendomsvoorbehoud. Zo vervalt de bevoegdheid van de leverancier om de goederen terug te nemen 6 weken na het opeisbaar worden van de vordering tot betaling van de koopsom en zestig dagen nadat de goederen door koper opgeslagen zijn. Als een van voornoemde termijnen verstreken zijn, kunt u die goederen niet meer opeisen.
Gezien de beperktere mogelijkheden om een beroep te doen op het recht van reclame zou mijn advies dus zijn om altijd een eigendomsvoorbehoud contractueel overeen te komen.
Conclusie
Wees er als leverancier van bewust dat de eigendom van de door u geleverde zaken in beginsel overgaat zodra deze door u geleverd worden aan koper. Dat is zelfs het geval als de koopsom nog niet aan u betaald is.
U kunt uw positie versterken door gebruik te maken van het (contractuele) eigendomsvoorbehoud of het (wettelijke) recht van reclame. Hierdoor kunt u – zelfs in faillissement – de door u geleverde zaken opeisen als de koopsom niet betaald wordt. Op die manier kunt u uw schade beperken door bijvoorbeeld daarna de zaken weer opnieuw te verkopen.
Er is wel een aantal valkuilen waar u in kunt stappen, dus het is van belang hier vóór het sluiten van de overeenkomst en levering van de zaken goed op te letten.
Indien u onverhoopt toch geen beroep kunt doen op een eigendomsvoorbehoud of het recht van reclame zijn er nog tal van (andere) mogelijkheden om ervoor te zorgen dat uw facturen betaald worden. Hierover schreef ik al een eerder een artikel.
