De overheid heeft tot taak toe te zien op de naleving van de wet en regelgeving en waar nodig kan zij sancties toepassen als deze regels niet worden nageleefd. Een van de mogelijkheden die daarbij kan bestaan is het opleggen van een last onder dwangsom. In de praktijk blijkt het niet altijd eenvoudig voor een bestuursorgaan om een goede en zorgvuldig onderbouwde last onder dwangsom op te leggen. De uitspraak van de Afdeling van 27 maart 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:941) laat dat nog maar eens zien.
Wat was er aan de hand?
Deze procedure gaat over zogenoemde ‘sneupersmarkten’ (rommelmarkten) in een bouwmarkt / tuincentrum in Heerenveen. De gemeente wil dat de eigenaar stopt met de verkoop van producten tijdens de rommelmarkten, die regelmatig in drie hallen van het tuincentrum en de bouwmarkt worden gehouden. Deze verkoop is volgens de gemeente in strijd met het bestemmingsplan.
Zij heeft dan ook een last onder dwangsom opgelegd, die luidt:
Deze last houdt in dat uw cliënt de (verkoop)activiteiten die op de merke in de Noord-Zuid gerichte hal, de Oost-West gerichte hal en de entree worden uitgevoerd, dient te (laten) beëindigen vóór 1 februari 2017 en beëindigd dient te (laten) houden vanaf 1 februari 2017. Deze ruimten zijn in rood aangegeven op bijgevoegde plattegrond."
De eigenaar is het niet eens met deze last, omdat hij vindt dat hij tijdens die markten toch op zijn minst producten mag verkopen die hij ook in zijn bouwmarkt en tuincentrum mag verkopen.
Eisen last onder dwangsom
Als is vastgesteld dat een bestemmingsplanvoorschrift wordt overtreden, is het bevoegd gezag in principe bevoegd tot het opleggen van een last onder dwangsom. Die last onder dwangsom moet vanzelfsprekend dan wel aan een aantal eisen voldoen.
Zo moet (onder meer) de last onder dwangsom schriftelijk worden vastgelegd, de overtreding moet vermeld worden met het overtreden voorschrift, er moet een aanduiding opgenomen worden van de plaats en het tijdstip waarop de overtreding is geconstateerd en de te nemen herstelmaatregelen moeten worden beschreven, alsook de termijn waarbinnen de overtreding moet worden beëindigd.
Wat betreft de te nemen herstelmaatregelen geldt, dat deze niet verder mogen gaan dan nodig is om de overtreding te beëindigen. Anders gezegd: de herstelmaatregelen mogen niet te verstrekkend zijn.
Last te verstrekkend
Zowel de rechtbank als de Afdeling geven de eigenaar van het tuincentrum en de bouwmarkt gelijk.
De opgelegde last heeft volgens hen tot gevolg dat het onmogelijk is om de noord-zuid gerichte hal, de oost-west gerichte hal en de entree van het pand te gebruiken voor (verkoop)activiteiten ten behoeve van de merke, ook indien deze activiteiten – door aanpassing van het assortiment – niet in strijd zijn met het bestemmingsplan.
De conclusie is daarmee duidelijk: het college heeft een last opgelegd die verder strekt dan nodig is om de overtreding te beëindigen. Het besluit houdt dan ook geen stand.
Conclusie
Ook als niet ter discussie staat dat er een bevoegdheid bestaat om een last onder dwangsom op te leggen zal altijd kritisch moeten worden bekeken of die last inhoudelijk ook aan de wettelijke eisen voldoet. Is dat niet het geval zet de Afdeling door een dergelijk handhavingsbesluit, hoewel daar wettelijk wel een bevoegdheid toe bestaat, een dikke streep.
Quickscan bestemmingsplan
Wilt u zelf duidelijkheid of uw bouwplan past binnen het bestemmingsplan? Voor een vaste prijs onderzoeken onze specialisten de mogelijkheden. Klik hier voor meer informatie over onze Quickscan bestemmingsplan.
