Een beroep op het gelijkheidsbeginsel in een juridische procedure slaagt nagenoeg nooit. Vaak zijn er kleine nuances te vinden, die maken dat gevallen door een rechter niet als gelijk worden gezien. Des te interessanter is dan ook de uitspraak van de Afdeling van 6 maart 2019 waarin dit beroep wel slaagt.
Wat was er aan de hand?
In deze procedure werd een perceel in Kesteren gebruikt voor de verkoop van fruit langs de weg. Dit was niet toegestaan op grond van het bestemmingsplan en voor de betreffende fruitstal was ook geen vergunning verleend. De gemeente Neder-Betuwe had daarom een last onder dwangsom opgelegd. De verkoop moet worden gestaakt en dient gestaakt te blijven.
De fruitstalhouder is het hier niet mee eens en er volgt een bezwaar-, beroeps- en hoger beroepsprocedure.
Gedoogbeleid
Fruitstalletjes zijn in de gemeente Neder-Betuwe veel aanwezig. In veel bestemmingsplannen is dit expliciet toegestaan en voor andere situaties hanteert de gemeente het beleid “gedoogcriteria fruitstalletjes”. In dit beleid staat dat de gemeente niet handhavend optreedt tegen de incidentele verkoop van fruit vanuit een boomgaard of productiegebied, wanneer dit op een goede en ordentelijke manier plaatsvindt en er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.
Zo mag alleen fruit verkocht worden dat op hetzelfde perceel wordt geproduceerd. De verkoop van fruit van elders of van andere (aanverwante) producten als sap en jam is niet toegestaan. Ook mag de verkoop alleen plaatsvinden in het oogstseizoen van het betreffende fruit. Tot slot mag de locatie niet verkeersonveilig zijn en moet het parkeren plaatsvinden in de boomgaard en uitsluitend op eigen perceel.
Niet aan de voorwaarden voldaan
Op het perceel van de fruitstalhouder rust de bestemming “Verkeer”. Op het perceel zijn wel fruitbomen aanwezig, maar het merendeel van het fruit dat wordt verkocht, is afkomstig van het bedrijf van de fruitstalhouder op een perceel vlakbij. De fruitstalhouder voldeed hiermee niet aan de voorwaarden van het gedoogbeleid.
Beginselplicht tot handhaving
Wanneer een wettelijk voorschrift wordt overtreden, is de gemeente bevoegd om handhavend op te treden, bijvoorbeeld door een last onder dwangsom op te leggen. Vanwege het algemeen belang dat gediend is met handhaving, is de gemeente in principe ook verplicht om dit te doen. Alleen onder bijzondere omstandigheden kan van de gemeente worden verlangd dat zij afziet van handhavend optreden. De fruitstalhouder is van mening dat in dit geval sprake is van bijzondere omstandigheden.
De fruitstalhouder vindt dat de gemeente had moeten afzien van handhavend optreden, omdat hij een beroep kan doen op het gelijkheidsbeginsel. In de gemeente zijn namelijk meer percelen met een niet-agrarische bestemming waarop fruit wordt verkocht, maar de gemeente treedt alleen maar op tegen zijn fruitstal. Dat kan volgens hem niet. De gemeente dient hem hetzelfde te behandelen als de andere fruitstalhouders. Gelijke gevallen moeten immers gelijk worden behandeld.
Gelijkheidsbeginsel: gelijke gevallen?
Volgens de gemeente zijn dit echter geen gelijke gevallen. Gelijke gevallen kunnen alleen situaties zijn, waarin het gaat om hetzelfde bestemmingsplan en gronden met dezelfde bestemming. Daar was geen sprake van. De rechtbank heeft dit standpunt van de gemeente gevolgd en geoordeeld dat de gemeente terecht tot handhavend optreden tegen de fruitstalhouder is overgegaan.
In hoger beroep zet de Afdeling een duidelijke streep door dit oordeel van de rechtbank. De enkele omstandigheid dat het perceel van de fruitstalhouder een andere bestemming heeft en in een ander bestemmingsplan is gelegen, maakt niet dat het beroep op het gelijkheidsbeginsel niet kan slagen. Het gedoogbeleid van de gemeente is immers niet beperkt tot een bepaald bestemmingsplan. Het geldt voor de hele gemeente.
Aangezien op minstens drie andere locaties in de gemeente fruit wordt verkocht in strijd met het bestemmingsplan en niet wordt voldaan aan de voorwaarden van het gedoogbeleid, heeft de gemeente haar beslissing om handhavend op te treden tegen de verkoopactiviteiten op het perceel van de fruitstalhouder volgens de Afdeling niet goed gemotiveerd. De Afdeling vernietigt dan ook de uitspraak van de rechtbank en de beslissing op bezwaar van de gemeente.
Conclusie
Een gemeente heeft veel vrijheid bij het nemen van besluiten, maar uit deze uitspraak blijkt duidelijk dat zij besluiten wel goed moet motiveren. Willekeur is niet toegestaan. Zonder goed verhaal, blijft er van een gemeentelijk besluit bij de Afdeling niet veel over.
