Ontslag op staande voet is en blijft een heikele kwestie. Het is lastig te voorspellen wanneer de rechter het ontslag wel en wanneer hij dat niet in stand laat, als de werknemer zich ertegen verzet. Kort na elkaar deed de rechter onlangs uitspraak in twee vergelijkbare zaken over een zogenoemd ‘bagateldelict’, met verschillende uitkomsten.
Testers en proefmonsters
In de eerste zaak van de rechtbank Rotterdam van 27 december 2017 had een medewerkster van Kruidvat zichzelf onder werktijd achter de kassa ingesmeerd met een gratis bodylotion-tester van Nivea, bedoeld om weg te geven aan klanten die minimaal €10,- hadden besteed in de winkel. Haar filiaalmanager betrapte haar hierop waarna de medewerkster op staande voet werd ontslagen. De medewerkster kwam tegen het ontslag op. Volgens haar had het product helemaal geen verkoopwaarde, gedoogde Kruidvat het gebruik van testers min of meer en bovendien kon ze klanten beter adviseren als ze het product zelf getest had, zo stelde ze. De kantonrechter hield het ontslag op staande voet in stand. Kruidvat had een duidelijk beleid en voldoende belang bij strikte naleving ervan.
In een uitspraak van de rechtbank Noord-Holland die afgelopen maandag 29 januari 2018 gepubliceerd werd gaf een medewerkster van de Ici Paris XL proefjes en gifts, bestemd voor klanten, gratis mee aan haar broer. Dit ontslag op staande voet hield, ondanks dat het in strijd was met het geldende reglement, geen stand. Het beleid was kennelijk niet goed kenbaar gemaakt en werd ook niet consequent nageleefd. Dat kon de werknemer niet worden tegengeworpen, aldus de rechter.
Andere bagateldelicten
Bagateldelicten, waarbij de werknemer zich schuldig maakt aan diefstal van zaken met een kleine waarde of betekenis, komen vaker voor in jurisprudentie omtrent ontslag op staande voet. Zo werd een medewerkster van Action op staande voet ontslagen omdat zij een opengescheurd zakje chips (een ‘breukartikel’) opat tijdens haar werk, in plaats van het volgens protocol leeg te gooien in de prullenbak. Action had een duidelijk zero tolerance beleid ten aanzien van diefstal en fraude en de handhaving van haar huisregels, waar de medewerkster mee bekend was. Toch vernietigde de rechtbank Limburg het ontslag op staande voet omdat de persoonlijke omstandigheden van de medewerkster daartoe aanleiding gaven. De betreffende medewerkster was een alleenstaande moeder die moeite had om de eindjes bij elkaar te knopen.
Dat liep anders af voor een medewerkster van een slager. Zij nam een pak Optimel dat over de datum was en een paar lepels uit de zalmsalade die beschikbaar werd gesteld voor de lunch mee naar huis en werd als gevolg daarvan op staande voet ontslagen. De rechtbank Amsterdam toonde geen genade en liet dit ontslag in stand. De rechter overwoog daarbij dat de werkgever een zero tolerance beleid had, dat de consequenties van handelen in strijd met het beleid voldoende kenbaar waren voor de medewerkster en dat de medewerkster bovendien al eerder gewaarschuwd was.
Het beoordelingskader van de rechter
De jurisprudentie is grillig en de uitkomst hangt af van de specifieke omstandigheden van het geval, maar in ieder geval spelen de volgende aspecten een belangrijke rol:
- Heeft de werkgever een duidelijk beleid?
- Is dit beleid en de sancties ook bekend bij de werknemer? Dit ging mis in de zaak van Ici Paris XL.
- Wordt het beleid ook strikt gehandhaafd en nageleefd? Dit ging mis in de zaak van Ici Paris XL.
- Weegt het belang van de werkgever bij het voorkomen van diefstal door personeel zwaarder dan de belangen van de werknemer (persoonlijke omstandigheden)? Dit ging mis in de zaak van Action
De vraag in hoeverre de gestolen zaak een daadwerkelijke economische waarde vertegenwoordigt is niet zozeer van belang. De rechter toetst met name of de werkgever een zero tolerance beleid hanteert zodat de werknemer ermee bekend kan zijn dat hij het risico op ontslag op staande voet loopt. Als dat het geval is kan het nog zo zijn dat de rechter het ontslag op staande voet vernietigt, omdat de persoonlijke omstandigheden van de betreffende werknemer daartoe nopen.
Kortom: een ontslag op staande voet bij een bagateldelict kan stand houden bij de rechter, maar voorzichtigheid is en blijft geboden!
Bronnen:
- Amsterdam 7 februari 2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:905 (Slager)
- Limburg 11 april 2017, ECLI:NLRBLIM:2017:3257 (Action)
- Rotterdam 27 december 2017, ECLI:NL:RBROT:2017:10275 (Kruidvat)
- Noord-Holland, 4 oktober 2017, ECLI:NLRNHO:2017:11433 (Ici Paris XL)
