Implementatie van de Richtlijn betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden (deel 2): het verbod op nevenwerkzaamheden

Op 1 augustus 2022 treedt (hoogstwaarschijnlijk) de Wet ter implementatie van de EU-Richtlijn betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden in werking. Deze blog is de tweede in een reeks van blogs, waarin de belangrijkste wijzigingen uit dat wetsvoorstel één voor één worden toegelicht.

In deze tweede blog komen de wijzigingen met betrekking tot het verbod van nevenwerkzaamheden aan bod. Veel werkgevers hanteren een nevenwerkzaamhedenbeding in hun arbeidsovereenkomst. Vanaf 1 augustus 2022 kan men zich niet zonder goede reden op het nevenwerkzaamhedenbeding beroepen.

Het verbod op nevenwerkzaamheden vóór inwerkingtreding van het wetsvoorstel

Nevenwerkzaamheden zijn werkzaamheden die een werknemer uitvoert naast zijn werkzaamheden in dienst bij zijn werkgever. Denk bijvoorbeeld aan de bouwplaatsmedewerker die na zijn reguliere werk nog even bij de buren bijklust. Een werkgever kan er belang bij hebben om deze werkzaamheden te verbieden.

Nevenwerkzaamheden en voldoende rust

Werkgevers hebben een zorgplicht naar hun werknemers. Onderdeel van die zorgplicht is bijvoorbeeld het nakomen van zijn verplichtingen uit de Arbeidstijdenwet, zoals het zorg dragen voor voldoende rust. Een werknemer die nevenwerkzaamheden uitoefent kan mogelijk in de knel komen met die rusttijden. Een nevenwerkzaamhedenbeding kan dan uitkomst bieden.

Andere redenen voor een verbod op nevenwerkzaamheden

Overigens kunnen ook andere redenen ten grondslag liggen aan de overweging om nevenwerkzaamheden te verbieden. Voorbeelden hiervan zijn mogelijke belangenverstrengeling of de bescherming van bedrijfsgeheimen. Veel werkgevers nemen dan ook een algeheel verbod op nevenwerkzaamheden op in de arbeidsovereenkomst.

Het beding wordt veelal gekoppeld aan een clausule, waarin nevenwerkzaamheden zijn toegestaan wanneer de werkgever toestemming geeft. Op grond daarvan mag de werknemer dus geen enkele vorm van nevenwerkzaamheden uitvoeren, zonder voorafgaande toestemming van de werkgever. Op die manier behouden werkgevers dus controle over de (neven)werkzaamheden van hun werknemers.

Het verbod op nevenwerkzaamheden ná inwerkingtreding van het wetsvoorstel

De huidige vorm van het verbod op nevenwerkzaamheden heeft dus verstrekkende gevolgen voor de werknemer. Een werkgever kan eenvoudig weigeren dat een werknemer nevenwerkzaamheden uitvoert. Nieuwe Europese regelgeving en de daaruit volgende Nederlandse wetgeving gooien echter roet in het eten van de werkgever.

Objectieve rechtvaardiging

Per 1 augustus 2022 bevat de wet een nieuw artikel dat het nevenwerkzaamhedenbeding in de arbeidsovereenkomst regelt. Dit artikel bepaalt dat een nevenwerkzaamhedenbeding dat de werknemer verbiedt of beperkt in zijn mogelijkheden om nevenwerkzaamheden te verrichten nietig is. Dat is alleen anders als de werkgever voor het verbod een objectieve rechtvaardiging kan geven.

Voorbeelden van objectieve rechtvaardiging

Voorbeelden van objectieve rechtvaardigingen zijn:

• de gezondheid en veiligheid van de werknemer;
• de bescherming van de vertrouwelijkheid van bedrijfsinformatie;
• de integriteit van overheidsdiensten;
• of het vermijden van belangenconflicten.

Dit zijn overigens niet de enige mogelijke objectieve rechtvaardigingsgronden. Gedurende het dienstverband kunnen zich ook andere rechtvaardigingen voordoen.

Achteraf vaststellen

In de Nederlandse implementatiewetgeving is bepaald dat deze objectieve rechtvaardigingsgronden pas achteraf vastgesteld hoeven te worden. Dat leidt ertoe dat een werknemer vooraf nog altijd niet weet waar hij aan toe is. Voor werkgevers is het echter ook lastig te voorzien welke belangen in de toekomst een rol gaan spelen. Een werknemer kan immers mogelijk pas jaren na het sluiten van de arbeidsovereenkomst besluiten nevenwerkzaamheden te willen verrichten.

Sanctie op het ontbreken van een objectieve rechtvaardigingsgrond

De ‘straf’ op het ontbreken van een objectieve rechtvaardiging is nietigheid van het nevenwerkzaamhedenbeding. Dat betekent dat het beding ongeldig is. Een werkgever kan dan geen beroep op het beding doen, waardoor de werknemer vrij is zijn nevenwerkzaamheden te verrichten.

Conclusie 

Vanaf 1 augustus 2022 wordt de handhaving van een nevenwerkzaamhedenbeding moeilijker. Werkgevers doen er goed aan vooraf te controleren of het nevenwerkzaamhedenbeding in hun arbeidsovereenkomsten voldoet aan de nieuwe regeling. Het opnemen van een meldplicht voor de werknemer is daarbij zeer aan te raden. Het is vervolgens aan u als werkgever om te beoordelen of u op grond van een objectieve rechtvaardigingsgrond bepaalde nevenwerkzaamheden kan weigeren.

De door uw onderneming gehanteerde arbeidsovereenkomst is na inwerkingtreding van het wetsvoorstel mogelijk niet meer up to date. Neem contact met ons op, zodat wij uw arbeidsovereenkomst opnieuw kunnen beoordelen en aanpassen conform de (nieuwe) regelgeving.