Nuancering Groen/Schoevers-arrest door de Hoge Raad: Partijbedoeling geen zelfstandig element

Op 6 november heeft de Hoge Raad een spraakmakende uitspraak gedaan die ziet op de beoordeling van een arbeidsrelatie. De Hoge Raad oordeelde namelijk dat de partijbedoeling niet langer relevant is bij de kwalificatie van een arbeidsovereenkomst. Hiermee lijkt de Hoge Raad deels terug te komen op de tot nu toe geldende maatstaf die is afgeleid uit het in 1997 gewezen arrest Groen/Schoevers. Is het arrest van 6 november 2020 nou werkelijk ‘baanbrekend’ of gaat het slechts om een storm in een glas water?

Uitspraak Hoge Raad

In de desbetreffende zaak ging het om een uitkeringsgerechtigde die via een participatietraject zonder loon twee keer zes maanden had gewerkt als servicedeskmedewerker bij de gemeente Amsterdam. Zij wilde voor hetzelfde werk hetzelfde loon als haar collega's. Volgens de Hoge Raad hebben lagere rechters die eis terecht afgewezen, maar gedeeltelijk op verkeerde gronden. Ze hadden namelijk laten meewegen dat het niet de bedoeling van partijen was om een arbeidsrelatie aan te gaan. Dat doet er volgens de Hoge Raad echter niet toe. Het feit dat deze servicemedewerker toch niet helemaal hetzelfde takenpakket had als haar collega's, was reden genoeg om haar niet als werknemer te kwalificeren.

De Hoge Raad oordeelt, anders dan door de rechtspraktijk uit het arrest Groen/Schoevers vaak is afgeleid, dat de partijbedoeling geen extra element is bij de vraag of de overeenkomst moet worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Met deze uitspraak leidt de Hoge Raad ons ook weer iets meer in de richting van het Unierecht. 

Voorwaarden arbeidsovereenkomst

Van een arbeidsovereenkomst is sprake als wordt voldaan aan de volgende drie (wettelijke) eisen:
•          of iemand zich persoonlijk verbindt arbeid te verrichten voor een ander;

•          daar loon voor ontvangt en;

•          of er een gezagsverhouding bestaat met die ander.

Een overeenkomst die aan de bovenstaande elementen voldoet, is in beginsel een arbeidsovereenkomst. Lange tijd werd gedacht dat ‘de partijbedoeling’ een zelfstandig (vierde) element was. Dat blijkt niet het geval te zijn. De partijbedoeling moet volgens de Hoge Raad wel meegenomen worden bij het totale (feiten)pakket op basis waarvan moet worden beoordeeld of aan voornoemde elementen is voldaan.

Betekenis voor opdrachtgevers en zzp’ers

Hoewel het in deze uitspraak van de Hoge Raad niet ging om een zzp’er maar om een uitkeringsgerechtigde, wordt deze uitspraak in de media van betekenis geacht voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie met een zzp’er. Wat ons betreft niet helemaal terecht.

De Hoge Raad vertelt in de uitspraak van 6 november 2020 eigenlijk niets nieuws. Zeker niet als het aankomt op de praktische uitvoering van dit arrest. Linksom of rechtsom blijft voor de beoordeling van de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht met name het al dan niet bestaan van een gezagsverhouding doorslaggevend.

Met name in die situaties waarbij de gezagsverhouding in de loop der tijd tóch is ontstaan zonder dat partijen dat bij het aangaan van de overeenkomst hebben gewild. Ongeacht of partijen dat voor ogen hadden of niet. Het is daarom dus belangrijk om conform de gemaakte afspraken uit de overeenkomst van opdracht feitelijk te (blijven) handelen.

Kortom

De partijbedoeling speelt (nog steeds) een rol bij de kwalificatie, maar moet niet als zelfstandig element beoordeeld worden. Dit is echter geen koerswijziging, maar een bevestiging van het Groen/Schoevers-arrest. Voor de praktijk blijft ons advies aan bedrijven die veel gebruik maken van zzp’ers: leg alle rechten en verplichtingen tussen partijen goed en duidelijk vast, inclusief de bedoeling die partijen daarbij hebben. Maar belangrijker nog: blijf de gemaakte afspraken ook zo nakomen. In die zin dus niets nieuws onder de zon.

Benieuwd naar de volledige uitspraak? Klik dan hier.

Vragen over dit onderwerp of over het werken met zzp’ers? Neem gerust (telefonisch) contact op met een van onze specialisten.