Opzegging bankfinanciering en uitwinnen borgtocht

Op 1 april 2020 oordeelde de rechtbank Noord-Holland dat ABN AMRO de financiering met een groep van vennootschappen mocht opzeggen en de beide borgen mocht aanspreken op hun borgtocht. Waarom mocht de bank de borgen aanspreken op hun borgtocht?

De feiten in het kort

Nadat twee groepsvennootschappen in staat van faillissement waren verklaard, heeft ABN de financiering met de groep met onmiddellijke ingang opgezegd. Zes dagen later werden drie andere  groepsmaatschappen failliet verklaard. Daarop verzocht ABN beide borgen om hun borgtochtverplichtingen na te komen. De borgen weigerden. Zij meenden dat de opzegging van de financiering in strijd was met de redelijkheid en billijkheid. Dit zou betekenen dat de borgtochten niet mochten worden ingeroepen.

Is opzegging van de financiering mogelijk op grond van de overeenkomst?

In de afspraken die partijen hebben gemaakt, meer in het bijzonder in de algemene voorwaarden van ABN, is opgenomen dat een krediet op ieder moment door de bank mag worden opgezegd. Een lening mag onder meer worden opgezegd als i) de verplichtingen jegens de bank niet worden nagekomen of dit dreigt te gebeuren, als ii) het faillissement van een groepsvennootschap wordt uitgesproken of als iii) er sprake is van een omstandigheid die de stipte nakoming van de verplichtingen tegenover de bank nadelig kan beïnvloeden.

ABN heeft de financiering opgezegd als gevolg van de faillietverklaring van twee vennootschappen. Verder begreep ABN na gesprekken met de curator dat het uitstaande krediet niet volledig betaald kon worden. ABN was in deze situatie op grond van de overeenkomst bevoegd tot opzegging.

[campagnes]

Is de opzegging naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid toegelaten?

Zelfs als een opzegging van de financiering op grond van de overeenkomst tussen partijen mogelijk is, kan het zo zijn dat de opzegging in een specifiek geval naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

Daarvan is hier volgens de rechtbank geen sprake. Dit komt met name doordat er al een langere periode sprake was van een gebrek aan liquiditeit en er geen reëel uitzicht was op een behoorlijke nakoming van de verplichtingen.

Is er sprake van een particulier of zakelijke borgtocht?

Een particuliere borg heeft recht op een betere bescherming dan een zakelijke borg. Daarom is het steeds van belang om na te gaan van welke borgtocht er sprake is.

In deze zaak waren de beide borgen op het moment van het sluiten van de borgtochtovereenkomsten indirect bestuurder en aandeelhouder van de tot de groep behorende vennootschappen. Zowel op aandeelhouders- als op bestuursniveau hadden zij het gezamenlijk voor het zeggen. Op grond van vaste jurisprudentie wordt de persoon die zeggenschap uitoefent via een houdstermaatschappij en die de aandelen houdt via een tussengeschakelde vennootschap, gelijk gesteld met de (zakelijk) borg-bestuurder. Beide borgen hebben dan ook een zakelijke borgtocht verstrekt.

Heeft ABN haar zorgplicht jegens de borg geschonden?

Ook bij het aanspreken van een zakelijke borg kan het zo zijn dat dit in strijd is met de zorgplicht van de bank. Dit ondanks dat de zorgplicht van een bank minder groot is bij een zakelijke borg, dan bij een particuliere borg. De zakelijke borg heeft er immers (in)direct belang bij dat de bank de vennootschap waar de borg bij is betrokken, financiert. Dat geldt niet voor de particuliere borg: die stelt zich meestal niet borg vanwege zakelijke redenen, maar op grond van particuliere overwegingen.

Bij een zakelijke borgtocht mag de bank er in beginsel vanuit gaan dat de borg begrijpt dat hij met het verstrekken van de borgtocht het risico neemt dat hij op enig moment het borgtochtbedrag zal moeten betalen. In deze zaak werd er zelfs onderhandeld over de hoogte van de borgtocht en hebben de borgen ter zitting erkend dat zij wisten wat de borgstelling inhield.

De rechtbank oordeelt in deze zaak dan ook dat de bank de borgen mocht aanspreken op hun borgtocht. Dat is echter niet altijd zo. Het is dus van belang om steeds na te gaan of een bank terecht aanspraak maakt op haar borgtocht.