Veilig werken op hoogte

Een ongeluk zit in een klein hoekje, maar wanneer is de werkgever aansprakelijk?

Werken op hoogte brengt risico’s met zich. Een kleine misstap kan desastreuze gevolgen hebben. Niet zo gek dus dat hoge eisen worden gesteld aan de zorgplicht van een werkgever in de dakensector. Dat die zorgplicht erg ver reikt, blijkt uit het volgende voorbeeld uit de rechtspraak.

Een hulpsteigerbouwer zakt door een golfplaten dak en valt vier à vijf meter naar beneden. Op het moment van de val draagt de medewerker wel een harnasgordel, maar die heeft hij zelf niet aangelijnd. De werknemer loopt ernstige lichamelijk en psychisch letsel op als gevolg van het ongeval. Ondanks het feit dat de werkgever een zeer uitgebreid veiligheidsbeleid heeft, met een bijpassend sanctiebeleid en ondanks het feit dat de werknemer zichzelf niet heeft aangelijnd, oordeelt de rechter dat de werkgever niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan en aansprakelijk is voor de aanzienlijke schade van de werknemer. Volgens de rechter heeft de werkgever namelijk in het concrete geval onvoldoende toezicht gehouden op de naleving van de veiligheidsregels.

Er rust dus een grote verantwoordelijkheid op een werkgever bij het creëren van een veilige en gezonde werkomgeving. Maar hoe ver strekt de zorgplicht nu precies voor een werkgever in de dakensector, waar leidt schending ervan toe en op welke manier kan aansprakelijkheid worden voorkomen?

De (ver strekkende) zorgplicht

Een werkgever is verplicht om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Deze zorgplicht houdt - kortgezegd - in dat de werkgever alles in het werk moet stellen om ervoor te zorgen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden geen schade lijdt. Wanneer een situatie gevaarlijk is, zoals bij werkzaamheden op 2,50 meter of hoger, dan strekt de zorgplicht ver, omdat de risico’s groot zijn.

De zorgplicht wordt ingevuld door de relevante wet- en regelgeving. Zo zijn er veel specifieke verplichtingen waaraan werkgevers en werknemers zich moeten houden, ter bescherming van de gezondheid en de veiligheid. Denk hierbij aan de regels omtrent valbeveiliging bij werken op hoogte, het dragen van veiligheidskleding en -harnassen of regels omtrent werktijden om oververmoeidheid te voorkomen. Daarnaast is de werkgever verplicht om aanvullende maatregelen te treffen om schade te voorkomen. Dat kan in de vorm van trainingen, vakbekwaamheidstoetsen, eenpuntslessen (EPL) en het opstellen van verplichte werkroutines. Ook heeft de werkgever een instructieplicht. Hij moet concrete aanwijzingen geven en erop toezien dat werknemers bijvoorbeeld valbescherming blijven dragen en niet zonder beschermingsmiddelen op hoogte te werken. De werkgever moet hierbij ook rekening houden met het feit dat werknemers zich bij routinewerkzaamheden uit gemakzucht niet altijd aan veiligheidsregels zullen houden.

Als de werknemer toch schade oploopt tijdens zijn werkzaamheden en vast komt te staan dat de werkgever tekort is geschoten in zijn zorgplicht, dan kan dat leiden tot aansprakelijkheid van de werkgever voor de (vaak grote) schade die de werknemer heeft opgelopen. Bovendien kan de Inspectie SZW hoge boetes opleggen, indien blijkt dat de werkgever niet zorgvuldig genoeg is geweest.

Hoe zit het eigenlijk met zzp’ers en uitzendkrachten?

Belangrijk om te weten is dat de aansprakelijkheid zich ook uitstrekt tot ingeleend personeel, zoals uitzendkrachten en zzp’ers. Ten aanzien van een zzp’er geldt dat het werk dat hij uitvoert moet behoren tot de ‘normale bedrijfsuitoefening’ van de werkgever. Een schilder die als zzp’er wordt ingehuurd om het bedrijfspand van een (zonnepanelen) installatiebedrijf te schilderen, doet geen werk dat tot de normale bedrijfsuitoefening van dat installatiebedrijf behoort. Een zzp’er die door dat bedrijf wordt ingezet om zonnepanelen te plaatsen doet dat wel. Ten aanzien van die zpp’er heeft een werkgever dezelfde zorgplicht als voor alle andere werknemers binnen het bedrijf.

Tips!

Wat kunt u nu doen om bedrijfsongevallen en/of de daaruit volgende aansprakelijkheid te voorkomen?

• Zet alle risico’s op rij met een (verplichte!) RI&E

Met behulp van een Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) kunnen de risico’s die binnen een bedrijf spelen in kaart gebracht worden. Aan de hand hiervan kunnen passende maatregelen genomen worden.

• Hanteer een zero tolerance beleid

Zorg dat werknemers op de hoogte zijn van het veiligheidsbeleid, voer herhaaltrainingen en EPL-en in en laat werknemers daarbij voor aanwezigheid tekenen. Houd concreet toezicht op de werkplek, bijvoorbeeld door steekproefsgewijze controles, en stuur werknemers naar huis als zij zich niet aan de veiligheidsregels houden.

• Zorg voor een goede verzekering, die ook letsel bij zzp’ers als gevolg van een bedrijfsongeval dekt.

Aangezien een ongeluk in een klein hoekje zit, blijft het risico op een bedrijfsongeval en de daaruit mogelijk voortvloeiende aansprakelijkheid bestaan. Voor de werkgever waarvan de werknemers op (grote) hoogte werken ligt de spreekwoordelijke ‘lat’ ten aanzien van de zorgplicht eveneens hoog en kom je er als werkgever niet gemakkelijk mee af. Werk aan de winkel dus!