Datum: 14 juni 2021
Geschreven door: Erik Jansen
Leestijd: +/- 2 minuten
Als u als schuldeiser een vordering onbetaald ziet blijven en uw debiteur gaat wellicht zelfs failliet, overweegt u wellicht de vordering als oninbaar af te boeken. Vaak is dat de juiste conclusie, maar soms ook niet.
De Hoge Raad heeft namelijk in een reeks van arresten het leerstuk van bestuurdersaansprakelijkheid ontwikkeld. Daarbij kunnen individuele schuldeisers of andere benadeelden een bestuurder van een BV of andere rechtspersoon persoonlijk aansprakelijk houden voor de schulden die die BV of andere rechtspersoon onbetaald laat. Het leerstuk van bestuurdersaansprakelijkheid is dus niet of nauwelijks in de wet geregeld, maar is met name door jurisprudentie ontwikkeld. Het is een ingewikkeld leerstuk, maar het is ook een leerstuk dat kansen biedt voor ondernemers om vorderingen te incasseren. Daarom is basale kennis daarvan als ondernemer, debiteurenbeheerder, CFO, controller of accountant erg handig!
[campagnes]
Een gevleugelde uitspraak is ‘ondernemen is kansen zien en risico’s nemen’. De drempel van bestuurdersaansprakelijkheid ligt hoog. Ondernemen is immers kansen zien en risico’s nemen. Ondernemers mogen fouten maken en ondernemerskeuzes kunnen en mogen ook verkeerd uitpakken. Dat leidt niet altijd per definitie tot bestuurdersaansprakelijkheid.
De drempel ligt ook hoog, omdat het maatschappelijk en economisch wenselijk is dat ondernemers risico’s durven te nemen. Als er - achteraf gezien - juridisch te snel wordt geoordeeld dat er sprake is van bestuurdersaansprakelijkheid, zullen ondernemers minder kansen durven te pakken en zich te veel laten afschrikken door de risico’s. Dat kan een sterke negatieve impact hebben op de ondernemerszin en het ondernemersklimaat en dus op de economische groei.
Dat een bestuurdersaansprakelijkheidsprocedure vaak bepaalt geen appeltje-eitje is, blijkt ook wel weer uit het vonnis van de rechtbank Amsterdam van afgelopen week, 9 juni 2021, waarbij de rechtbank de eisen van 10 beleggers tegenover 4 voormalig bestuurders en één voormalig commissaris van het failliete ingenieursbureau Imtech afwijst. Zie deze link voor de uitspraak. De benadeelden haalden diverse wettelijke grondslagen en het leerstuk van bestuurdersaansprakelijkheid uit de jurisprudentie aan, maar de rechtbank oordeelt dat de verwijten onvoldoende concreet zijn geworden en dat de vorderingen deels zijn verjaard.
Ik veronderstel het als feit van algemene bekendheid dat het faillissement van Imtech in belangrijke mate lijkt te zijn veroorzaakt doordat er met name in Polen fraude had plaatsgevonden. Je zou kunnen denken dat een bestuurder van een rechtspersoon een persoonlijk ernstig verwijt valt te maken van de fraude van de betreffende rechtspersoon. Toch oordeelt de rechtbank in deze zaak dat de verwijten te algemeen en niet ernstig genoeg zijn om de bestuurders en de commissaris persoonlijk aansprakelijk te stellen. Ook ontbreekt het causaal verband dat nodig is om het verwijt te koppelen aan de gesteld geleden schade.
Het feit dat de rechtbank oordeelt dat de vorderingen onvoldoende concreet zijn gemaakt, is altijd een belangrijk punt als het gaat om bestuurdersaansprakelijkheid. Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad moet er immers aan de bestuurder van de rechtspersoon een persoonlijk ernstig verwijt te maken zijn ten gevolge waarvan de vordering van de schuldeiser of benadeelde niet door de rechtspersoon werd betaald.
De drempel van een persoonlijk ernstig verwijt is hoog en de stelplicht daarvan ligt bij de schuldeiser of benadeelde die de bestuurder aansprakelijk stelt. Als de bestuurder de verwijten gemotiveerd betwist, moet de schuldeiser bovendien de gemaakte verwijten op grond waarvan hij de bestuurder aansprakelijk acht, bewijzen. Ook het causaal verband tussen de verweten gedraging en de geleden schade moet worden gesteld en bewezen. De zaak van Imtech laat dus maar weer eens zien hoe ingewikkeld een bestuurdersaansprakelijkheidsprocedure is.
In mijn praktijk adviseer en procedeer ik veel over bestuurdersaansprakelijkheid. Ik treed daarbij zowel op voor individuele schuldeisers en benadeelden die de bestuurders aansprakelijk (willen) stellen als ook - aan de andere kant - voor bestuurders die aansprakelijk gesteld worden voor schulden van de door hun bestuurde rechtspersoon.
Ook het instellen van een vordering uit hoofde van bestuurdersaansprakelijkheid is een kwestie van kansen zien en risico’s nemen. Er is een kans tot incasso van de onbetaald gelaten vordering op de rechtspersoon ten laste van de bestuurder, maar er bestaat ook een risico dat de vordering niet kan worden geïncasseerd.
Of de zaak van een kans tot een succes wordt of dat het risico zich verwezenlijkt dat de vordering door de rechter wordt afgewezen, hangt af van alle omstandigheden van het geval. Het leerstuk van bestuurdersaansprakelijkheid is immers sterk casuïstisch: het hangt van geval tot geval af of een bestuurder aansprakelijk is te houden voor een schuld van een gefailleerde of niet-betalende vennootschap. Dat lijkt misschien een juridische dooddoener waar u dus niets aan heeft als ondernemer … of toch wel….
Procederen op grond van bestuurdersaansprakelijkheid is dus eigenlijk net als ondernemen: het is kansen zien en risico's nemen. Moet je dan altijd maar bestuurders aansprakelijk willen stellen? Uiteraard niet!
Maar het is mijn stellige overtuiging dat te vaak ondernemers vorderingen als oninbaar beschouwen en afboeken zonder eerst een quickscan te laten uitvoeren op hun casus om te zien of er wellicht een kans is om de bestuurder in privé aansprakelijk te stellen voor de geleden schade.
Een goede quickscan van uw zaak – gehouden tegen de rechtspraak zoals die op dit punt is ontwikkeld - en vervolgens nadere analyse van uw bewijspositie, kan leiden tot de conclusie dat de kans op bestuurdersaansprakelijkheid groot is en dat het risico op afwijzen van de vordering door de rechter wellicht klein is.
Daarom is mijn tip aan alle ondernemers: laat - voordat je een (grote) vordering besluit af te boeken - de zaak eerst analyseren op bestuurdersaansprakelijkheid!
Als advocaten voor ondernemers begrijpen wij het belang van voorop blijven. Samen met ons heeft u alle kansen en risico’s in het vizier. Neem gerust contact met ons op en laat u persoonlijk informeren over onze diensten.