De bescherming van de handelsnaam van uw onderneming: vijf praktische vragen en antwoorden

De handelsnaam die u aan uw onderneming geeft is een belangrijke en vaak strategische keuze. Een pakkende naam zorgt voor een eigen identiteit. Uw onderneming wordt erdoor herkend, en het onderscheidt u van uw concurrenten. Een handelsnaam is de naam waaronder een onderneming wordt gevoerd. Dit kan een familienaam zijn (zoals Heineken of Philips), een naam die de werkzaamheden van de onderneming beschrijft of een naam die door u zelf is bedacht (of een combinatie hiervan). Bescherming van de handelsnaam van uw onderneming is van groot belang. Maar hoe verkrijgt u eigenlijk een handelsnaamrecht? En op welke wijze biedt de wet bescherming tegen het gebruik van uw handelsnaam door een derde? In dit artikel beantwoord ik een vijftal praktische vragen omtrent handelsnamen.

Welke wettelijke regels zijn van toepassing op handelsnamen?

De rechten die u kunt ontlenen aan uw handelsnaam zijn vastgelegd in de Handelsnaamwet. In de Handelsnaamwet is onder andere geregeld wat een handelsnaam is en wat u kunt doen als een derde uw handelsnaam gebruikt of een naam die daar heel veel op lijkt. Daarnaast bepaalt de Handelsnaamwet dat een handelsnaam niet misleidend mag zijn. Dit houdt in dat een onderneming geen handelsnaam mag voeren die ten onrechte doet vermoeden dat de onderneming (of een gedeelte hiervan) toebehoort aan een ander dan de daadwerkelijke eigenaar. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van de naam van een bekend persoon. Van misleiding kan ook sprake zijn wanneer in de handelsnaam van een onderneming een onjuiste rechtsvorm is opgenomen, bijvoorbeeld de toevoeging “BV” terwijl het niet gaat om een besloten vennootschap.

Hoe verkrijgt u een handelsnaamrecht?

Een handelsnaamrecht wordt verkregen door het feitelijk voeren van de handelsnaam ter aanduiding van uw onderneming. U voert de handelsnaam door deze te gebruiken naar buiten toe. Denk aan vermelding op uw briefpapier, in de footer van uw e-mail, op de kantoorgevel of op uw website. Het inschrijven van de handelsnaam in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is voor het verkrijgen van een handelsnaamrecht niet vereist en ook niet voldoende. U dient de handelsnaam ook daadwerkelijk te gebruiken om een handelsnaamrecht te verkrijgen.

Welke juridische mogelijkheden heeft u wanneer iemand onterecht uw handelsnaam gebruikt?

Op grond van de Handelsnaamwet is het verboden een handelsnaam te voeren, die vóórdat de onderneming onder die naam werd gedreven, al door een ander rechtmatig werd gevoerd. Dit verbod geldt ook als een handelsnaam slechts in geringe mate afwijkt van een eerder (rechtmatig) gevoerde handelsnaam. Wel moet worden aangetoond dat er in verband met de aard van de ondernemingen en de plaats waar zij gevestigd zijn, sprake is van verwarringsgevaar bij het publiek. Van verwarringsgevaar is sprake indien er verwarring bij het publiek te verwachten is: iemand bestelt bijvoorbeeld bij onderneming A, maar had eigenlijk bij onderneming B willen bestellen (directe verwarring). Ook kan het zo zijn dat de indruk wordt gewekt dat beide ondernemingen iets met elkaar te maken hebben (indirecte verwarring).

In de rechtspraak wordt verwarring ruim opgevat. Niet is vereist dat er daadwerkelijk verwarring bestaat tussen de twee ondernemingen. De vaststelling dat er verwarring bij het publiek zou kunnen ontstaan, is al voldoende. Of er daadwerkelijk sprake is van verwarringsgevaar is onder andere afhankelijk van de aard van de ondernemingen, de vestigingsplaats, de doelgroep en de overige omstandigheden van het geval. Bakkerij De Bruin uit Amsterdam die al sinds 1900 onder deze naam brood bakt kan dus niet zomaar optreden tegen het gebruik van deze naam door een net opgerichte bakker uit Nijmegen. De kans dat er verwarring ontstaat tussen beide bakkers bij het publiek is namelijk zeer klein. De bakkers opereren niet binnen dezelfde geografische markt, waardoor verwarring tussen de twee bakkers niet snel te verwachten is. Wanneer er sprake is van ondernemingen (denk bijvoorbeeld aan ketens) met dezelfde handelsnamen die landelijk of via internet opereren ligt de situatie beduidend anders, aangezien verwarringsgevaar bij het publiek dan eerder op de loer ligt.   

De partij die meent dat er sprake is van een inbreuk op zijn of haar handelsnaam kan de kantonrechter verzoeken dat degene die de verboden handelsnaam voert, wordt veroordeeld tot het wijzigen van de handelsnaam. De rechter bepaalt vervolgens welke wijziging er precies aangebracht moet worden. Daarnaast levert het handelen in strijd met de Handelsnaamwet in veel gevallen een onrechtmatige daad op. Op basis van deze juridische grondslag kan eveneens een verbod of schadevergoeding worden gevorderd.

Waar moet u op letten als u een handelsnaam kiest?

In de eerste plaats is van belang om te controleren of de door u gekozen handelsnaam niet al rechtmatig wordt gebruikt door een andere onderneming. Doe dit vóórdat u aan de slag gaat met bijvoorbeeld het ontwerpen van logo’s, plaatsen van signing en het registreren van een domeinnaam. Doet u dit niet, dan loopt u het risico dat u onnodige kosten maakt wanneer u het gebruik van de handelsnaam moet staken, omdat daarmee inbreuk wordt gemaakt op de handelsnaam van een ander. Daarnaast verdient het aanbeveling om te controleren of de handelsnaam niet identiek is aan of sterk lijkt op een al eerder geregistreerd merk. Tot slot is van belang te vermelden dat het feit dat u uw familienaam wilt gebruiken als handelsnaam geen uitzonderingsgrond vormt. Het gebruik van uw familienaam als handelsnaam kan ook in strijd zijn met de wet indien deze al eerder door een ander rechtmatig werd gevoerd en er sprake is van verwarringsgevaar.  

Is een handelsnaam hetzelfde als een merk?

Een handelsnaam is niet hetzelfde als een merk. Een handelsnaam is een naam die u gebruikt voor uw onderneming, terwijl een merk een naam is die wordt gebruikt ter onderscheiding van producten en diensten. Een ander belangrijk verschil tussen een handelsnaam en een merk is dat een handelsnaam wordt verkregen door het enkele gebruik, terwijl voor een merk een aanvraagprocedure is vereist die leidt tot inschrijving in een merkenregister van een bepaald land.

Heeft u vragen over de bescherming van uw handelsnaam of merk? Neem dan contact op met Joost van Dongen.

Deze pagina is op 8 augustus 2023 voor het laatst bijgewerkt.