In april 2022 heeft het Stichting Expertisecentrum Participatie (STECR) de 7de versie van haar Werkwijzer Arbeidsconflicten uitgebracht. De Werkwijzer biedt aanknopingspunten voor de praktijk bij een ziekmelding van de werknemer als mogelijk gevolg van een arbeidsconflict. In dit artikel leggen Antoinette Niebeek en Sander Poelman uit wat de Werkwijzer voor de praktijk betekent. Daarbij behandelen zij ook het al dan niet verplichte karakter van de Werkwijzer. Daarnaast belichten zij een aanvulling van de 7de versie: het voorkómen van arbeidsconflicten.
De STECR Werkwijzer
De Werkwijzer bestaat inmiddels al een aantal jaren en bevat richtlijnen voor bedrijfsartsen en andere arbo-professionals. Daarin staan hoe zij moeten omgaan met een situatie waarbij verzuim van de werknemer als mogelijk gevolg van een arbeidsconflict aan de orde is. Het is daarbij vaak de vraag of de werknemer echt ziek is en of hij recht heeft op loondoorbetaling. De Werkwijzer is erop gericht het conflict zoveel mogelijk op te lossen of terug te brengen. Dat kan bijvoorbeeld met behulp van een afkoelingsperiode voor de werknemer of door het opstarten van mediation.
De juridische status van de STECR Werkwijzer
STECR is een multidisciplinaire en op de praktijk gerichte kenniskring, bestaande uit verschillende professionals die zich bezig houden met het domein werk, zorg en inkomen. STECR brengt verschillende Werkwijzers binnen dat domein uit. Deze Werkwijzers kwalificeren niet als ‘recht’ en hebben als zodanig ook geen juridische binding. De bedrijfsarts is dan ook niet verplicht om de Werkwijzer Arbeidsconflicten toe te passen.
De STECR Werkwijzer en het UWV
Ondanks het niet-verplichte karakter ervan heeft de Werkwijzer wél een leidend karakter. Zo toetst het UWV in de praktijk of er gebruik is gemaakt van de in de Werkwijzer genoemde instrumenten. Dat geldt voor het UWV als leidraad om te beoordelen of er alles aan gedaan is om tot herstel van de arbeidsrelatie te komen in het kader van de re-integratie van de werknemer. Als het UWV oordeelt dat dat niet het geval is, kan een loonsanctie worden opgelegd.
De STECR werkwijzer en de rechter
Ook de rechter kan aan het gebruik van de Werkwijzer toetsen. Zo kan hij oordelen dat een loonstop onterecht is opgelegd, omdat het oordeel van de bedrijfsarts niet conform de Werkwijzer tot stand is gekomen. Ook kan het niet-handelen conform de Werkwijzer gedurende een arbeidsconflict als verwijtbaar handelen van de werkgever worden gezien. Bij een ontslag zou dat kunnen leiden tot een billijke vergoeding voor de werknemer.
De STECR werkwijzer en de werkgever
Een werkgever doet er daarom goed aan doen de bedrijfsarts te vragen hoe hij tot zijn oordeel gekomen is. De werkgever mag zich in ieder geval niet zomaar schuilen achter het oordeel van de bedrijfsarts, zonder een en ander te controleren.
De toekomst van de STECR werkwijzer
Het is overigens wel de vraag in hoeverre de STECR Werkwijzer ook in de toekomst leidend blijft. In 2019 heeft de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde een eigen richtlijn bij arbeidsconflicten ingevoerd: de NVAB-richtlijn Conflicten in de werksituatie. De NVAB heeft namelijk een eigen kijk op het omgaan met arbeidsconflicten.
De NVAB-richtlijn heeft, in tegenstelling tot de STECR-Werkwijzer, wel een bindende status voor de bedrijfsarts. De documenten bestaan nu nog naast elkaar, maar het is de verwachting dat bedrijfsartsen primair de NVAB-richtlijn zullen gaan hanteren. De praktijk zal dit moeten uitwijzen.
Voorkomen is beter dan genezen
Ondanks die ontwikkelingen is onlangs dus een nieuwe versie van de STECR Werkwijzer Arbeidsconflicten verschenen. Een kritiekpunt op de eerdere versies van de Werkwijzer was dat deze zich niet richtten op het voorkomen van arbeidsconflicten. In de laatste versie is daar dan ook aandacht aan besteed.
Gerichtere tips
Een deel van deze nieuw toegevoegde informatie is theoretisch en richt zich op het ontstaan van conflicten. Zo moet werknemer een werknemer zich gehoord voelen door zijn management. Daarnaast zorgt diversiteit binnen de organisatie voor meer begrip voor elkaars gebruiken en handelen.
Voor de praktijk biedt de nieuwe Werkwijzer echter ook wat gerichtere tips. Zo wordt uiteengezet hoe een ‘goed’ gesprek met een werknemer eruit zou moeten zien. Een werkgever kan dit als leidraad gebruiken voor (moeilijke) gesprekken met werknemers.
Nieuwe stijl voor medezeggenschap
Daarnaast wordt een ‘nieuwe stijl’ van medezeggenschap op het gebied van arbo- en gezondheidsbeleid geadviseerd. Nauwe betrokkenheid van een werknemer bij het beleid zorgt voor meer gevoel van verantwoordelijkheid voor de eigen veiligheid en gezondheid én die van collega’s. De Wet op de Ondernemingsraden en de Arbeidsomstandighedenwet bieden al grondslagen voor het betrekken van werknemers bij de totstandkoming, wijziging en ten uitvoerlegging van dergelijk beleid. In de praktijk bleek dit echter niet de gewenste betrokkenheid te bieden.
Meer verplichtingen voor werknemers
In de Werkwijzer wordt gepleit voor meer verplichtingen voor de werknemers om die betrokkenheid te bereiken. Zo zou de ondernemingsraad instemming met bepaalde voorgenomen besluiten afhankelijk kunnen stellen van de daadwerkelijke betrokkenheid van de relevante werknemers bij de totstandkoming ervan.
Ook het actiever raadplegen van werknemers over hun behoeftes ten aanzien van bepaald intern beleid draagt bij aan nauwere betrokkenheid en daardoor een groter verantwoordelijkheidsgevoel. Dit zou kunnen bijdragen aan een organisatiecultuur waarbinnen arbeidsconflicten en verzuim meer zouden kunnen worden voorkomen.
Conclusie
De recent verschenen 7de versie van de STECR Werkwijzer biedt handvaten voor hoe te handelen bij arbeidsconflicten. De Werkwijzer richt zich primair tot de bedrijfsarts maar de werkgever doet er goed aan om de Werkwijzer erbij te pakken als hij vermoedt dat een werknemer zich ziek meldt wegens een arbeidsconflict.
De Werkwijzer is niet verplicht, maar heeft desondanks – vooralsnog - een leidend karakter. Zowel het UWV als de rechter kunnen het handelen van de werkgever of de bedrijfsarts aan de Werkwijzer toetsen. Werkgevers doen er dan ook verstandig aan de bedrijfsarts te vragen diens oordeel te onderbouwen.
Daarnaast biedt de Werkwijzer de werkgever een helder kader wat arbeidsconflicten betreft. De nieuwe versie van de STECR Werkwijzer besteedt voor het eerst ook aandacht aan het voorkomen van arbeidsconflicten. Dit blijft in de praktijk casuïstisch. Toch zijn betrokkenheid van werknemers en het voeren van goede gesprekken tips die werkgevers mee kunnen nemen.
Heeft u vragen over een arbeidsconflict, of bijvoorbeeld het oordeel van een bedrijfsarts, en wilt u sparren met een van onze advocaten arbeidsrecht? Bel of mail ons. Wij helpen u graag verder.
Blijf op de hoogte
Met onze nieuwsbrief ontvangt u de meest interessante artikelen vol met juridische tips en praktische oplossingen over onze expertisegebieden. U kunt deze gebieden altijd aanpassen.
