Helderheid over de overdracht van aandelen ten titel van beheer

De Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam (hierna: “Ondernemingskamer”) is bevoegd om met onmiddellijke voorzieningen behoorlijk verstrekkende maatregelen te treffen. Die voorzieningen zijn bedoeld ter sanering en herstel van onderlinge verhoudingen. In wezen is dit het instrumentarium van de Ondernemingskamer om zieke rechtspersonen te genezen. Eén van die voorzieningen is de overdacht van aandelen ten titel van beheer. Deze tijdelijke maatregel beoogt een patstelling op aandeelhoudersniveau te doorbreken, door aandeelhoudersrechten over te dragen aan een door de Ondernemingskamer benoemde beheerder. Tot voor kort was niet geheel duidelijk welke gevolgen dit heeft voor de aandeelhouder en de beheerder. Het riep tal van vragen op, zoals of een beheerder de aandelen kan verkopen, wie het recht heeft op dividend en wie de aandelen in zijn belastingaangifte moest vermelden.

Ondernemingskamer: overgedragen aandelen geen eigendom beheerder

In wezen zijn deze vragen allemaal terug te voeren op de vraag of het eigendom over gaat. Vrij recent heeft de Ondernemingskamer daar duidelijkheid over gegeven (hyperlink). Zij oordeelde dat de ten titel van beheer overgedragen aandelen niet in het vermogen van de beheerder vallen. Met andere woorden: de overgedragen aandelen blijven eigendom van de oorspronkelijke aandeelhouder. Veel vragen zijn hiermee eindelijk beantwoord.

Concreet: welke rechten behoudt de aandeelhouder en welke rechten gaan over op de beheerder?

Wat betekent dit concreet? De overdracht ten titel van beheer bewerkstelligt dat de aan de aandelen verbonden vennootschapsrechtelijke bevoegdheden tijdelijk zijn overgedragen aan de beheerder, maar dat de overige aandeelhoudersrechten bij de aandeelhouder blijven. Nog concreter: de beheerder mag de aandeelhoudersvergaderingen bijwonen en het stemrecht op de aandelen uitoefenen. De getroffen aandeelhouder behoudt echter zijn recht op dividend en voorkeursrechten, voor het geval nieuwe aandelen worden uitgegeven. Ook behoudt de getroffen aandeelhouder zijn rechten in het kader van de geschillenregeling en uitkoopprocedure voor het geval hij van zijn medeaandeelhouder af wil. De Ondernemingskamer laat zich overigens niet uit over een ander belangrijk recht van aandeelhouders, te weten het agenderingsrecht. Indachtig de ratio van de wettelijke regeling lijkt het evenwel logisch dat ook dat recht bij de beheerder ligt.

Gevolgen voor de praktijk: beslag, pandrecht of verkoop?

De uitspraak van de Ondernemingskamer geeft eveneens meer duidelijkheid over deze scenario’s. Een ten laste van de beheerder gelegd beslag op de aandelen zal geen doel treffen, de beheerder kan geen rechtsgeldig pandrecht vestigen op de aandelen, de overgedragen aandelen zullen bij een faillissement van de beheerder niet in de boedel vallen en een beheerder blijft beheerder indien de getroffen aandeelhouder zijn aandelen verkoopt