Ruimte voor financiering!

Deze keer nog eens over het eigendomsvoorbehoud. Dat deed ik al eerder (AM 3, 2015). Het ging er destijds over hoe het eigendomsvoorbehoud door de leverancier moet worden bedongen om ervoor te zorgen dat het ook daadwerkelijk stand houdt als het erom spant. Deze keer gaat het erom wat een eigendomvoorbehoud voor de koper voor effect kan hebben op de financierbaarheid van zijn onderneming.

Er is namelijk nieuws. Op 3 juni van dit jaar wees de Hoge Raad een baanbrekend arrest over het antwoord op de vraag of een koper van zaken die onder eigendomsvoorbehoud werden geleverd een geldig pandrecht kan vestigen dat bij vervulling van de voorwaarde (voldoening van de volledige koopprijs) aangroeit tot pandrecht op volledige eigendom, ook al wordt vóór de vervulling van die voorwaarde het faillissement van de koper uitgesproken. Voor de liefhebbers onder u geef ik hier de vindplaats van de uitspraak van het arrest dat Rabobank/Reuser heet: ECLI:NL:HR:2016:1046.

Het punt is dat voorheen werd aangenomen dat, wanneer de koopprijs van een goed ten tijde van het uitspreken van het faillissement nog niet geheel was voldaan, er geen geldig pandrecht meer kon ontstaan. Dat komt doordat de koper door het uitgesproken faillissement niet meer bevoegd is om over het vermogen van zijn onderneming te beschikken. Dat laatste is een voorwaarde om een goed te kunnen overdragen, maar ook om bijvoorbeeld een pandrecht daarop te kunnen vestigen. De uitspraak van 3 juni 2016 leert ons dat - ik ga nu dogmatisch heel kort door de bocht - ondanks het gegeven dat de koper vanwege het nog niet betaald hebben van de koopsom slechts een voorwaardelijk eigendomsrecht heeft op het gekochte, toch een onvoorwaardelijk pandrecht daarop kan vestigen. De pandhouder (de bank) kan door voldoening van de koopsom bewerkstelligen dat goed onder het pandrecht valt.

En wat betekent dat nu voor de praktijk?

Met dit arrest wordt de asset based financierbaarheid van ondernemingen vergroot. Immers, ondanks verkrijging van een zaak onder eigendomsvoorbehoud kan dit onmiddellijk rechtsgeldig en faillissementsbestendig worden verpand ter verkrijging van krediet. Een kanttekening is echter op zijn plaats: als het gaat om grondstoffen die na verkrijging (onder eigendomsvoorbehoud) worden bewerkt, dan ontstaat een nieuwe zaak en gaat de voorbehouden eigendom verloren. Het arrest waarover deze column gaat heeft met name betrekking op handelsvoorraad die wordt doorverkocht zonder eerst bewerking te ondergaan.