Constructieberekeningen essentieel bij transformatie
Het belangrijkste aandachtspunt bij de realisatie van een multifunctioneel dak op een bestaand dak is dat het dak en de onderliggende constructie het extra gewicht van het groen, water, zonnepanelen en/of mensen op het dak moet kunnen dragen. In veel gevallen moet de bestaande constructie daarvoor eerst versterkt worden. Een constructeur kan berekenen of dit nodig is en welke aanpassingen nodig zijn. Wanneer tevens mensen het dak zullen betreden is de veiligheid ook een belangrijk aandachtspunt en zal het dak ook in dat kader de nodige aanpassingen moeten krijgen. Denk bijvoorbeeld aan een voldoende hoge borstwering. Daarvoor zal vaak een ontwerp noodzakelijk zijn.
Als er een fout in de berekeningen of tekeningen wordt gemaakt komt deze vaak pas aan het licht als het gebouwde gebreken vertoont. Er wordt veel geprocedeerd over de vraag of de opdrachtgever of de aannemer verantwoordelijk is voor het ontwerp. De schadelijke gevolgen van de fout (gebreken in het werk en gevolgschade) komen immers voor rekening van die partij. Bij een transformatieproject kunnen ook gebreken in de al bestaande constructie optreden die mogelijk veroorzaakt zijn door de fout in het transformatieontwerp. De vraag is dus:
Wie is er verantwoordelijk voor het ontwerp?
Dat hangt ervan af hoe partijen contracteren. Grofweg kunnen drie verschillende situaties worden onderscheiden:
Dakdekker voert ontwerp uit
Er is sprake van een traditionele aannemingsovereenkomst waarbij de opdrachtgever een constructeur en architect inschakelt om voor hem een ontwerp voor een multifunctioneel dak te maken. In deze situatie voert de dakdekker het ontwerp alleen uit. In dat geval is de opdrachtgever verantwoordelijk voor het ontwerp en dus ook voor eventuele fouten in dat ontwerp. Deze risicoverdeling volgt uit artikel 7:750 Burgerlijk Wetboek en paragraaf 5 lid 2 van de UAV 2012. Let op wanneer u in deze situatie een concreet advies geeft over een bepaald deel van het ontwerp want dan trekt u alsnog ontwerpverantwoordelijkheid naar u toe.
Dakdekker maakt ontwerp en voert dit uit
Er is sprake van een aannemingsovereenkomst op grond waarvan de dakdekker niet alleen het multifunctionele dak realiseert maar ook het ontwerp en berekeningen maakt (of laat maken). In deze situatie verschuift de ontwerpverantwoordelijkheid naar de dakdekker. Denk hierbij aan een design & build-contract of een UAV-GC 2005-contract of de situatie dat u een ‘kant en klaar’ concept aanbiedt op basis van een ontwerp van een leverancier of onderaannemer. In deze gevallen bent u jegens uw opdrachtgever aansprakelijk voor het ontwerp. Weeg voor sluiting van deze overeenkomsten dus goed af of het wenselijk is dat u het ontwerprisico neemt en wat daar dan tegenover moet staan. Bekijk ook of u zich hiervoor kunt verzekeren. Het spreekt wellicht voor zich maar sluit alleen een dergelijke overeenkomst als u in staat bent de ontwerpwerkzaamheden goed uit te voeren of laat u bijstaan door ter zake deskundige adviseurs.
Dakdekker werkt in bouwteamverband
Er is sprake van een bouwteam voor de realisatie van het multifunctionele dak. De opdrachtgever, adviseurs en aannemer werken al tijdens de ontwerpfase samen aan de realisatie van het bouwwerk. Ze zijn echter ieder verantwoordelijk voor de juistheid van hun eigen ontwerpen en adviezen.
Dit onderscheid lijkt gemakkelijk te maken. In de praktijk blijkt echter dat lang niet altijd direct duidelijk is wie van de partijen verantwoordelijk is voor het ontwerp. Een veel voorkomend voorbeeld is het geval dat de dakdekker werktekeningen maakt op basis van het ontwerp van opdrachtgever. Dat betekent niet dat daarmee de ontwerpverantwoordelijkheid is komen te rusten op de dakdekker. De werktekeningen zijn slechts details uit het geheel om het werk uit te kunnen voeren. Om die reden dient de verantwoordelijkheid voor het ontwerp ook in die situatie bij de opdrachtgever te blijven. Denk ook aan de situatie waarin de opdrachtgever in overleg met de dakdekker een - achteraf bezien - foute beslissing neemt over een bepaald aspect van het ontwerp. Het is dan lastig te bepalen wat nu exact het aandeel van de dakdekker in de verkeerde beslissing was. Het is daarom goed zoveel mogelijk schriftelijk vast te leggen zodat u zo nodig kunt aantonen hoe een beslissing tot stand is gekomen.
Waarschuwingsplicht
Deze risicoverdeling wordt overigens genuanceerd door de waarschuwingsplicht voor de dakdekker in het geval het ontwerp van opdrachtgever afkomstig is. Die houdt in dat op u de plicht rust om uw opdrachtgever te informeren als u een fout in het ontwerp ontdekt (artikel 7:754 Burgerlijk Wetboek en paragraaf 6 lid 14 UAV 2012). Een waarschuwing moet altijd schriftelijk en zo concreet en duidelijk mogelijk worden gegeven aan de opdrachtgever (bijvoorbeeld in een verslag van een bouwvergadering). Als u niet waarschuwt terwijl dit op grond van de omstandigheden wel had gemoeten dan kunt u aansprakelijk zijn voor de schade die daardoor ontstaat. Een fout in het ontwerp afkomstig van uw opdrachtgever kan in dit geval overigens wel reden zijn om de ontstane schade toch deels bij de opdrachtgever te leggen. Er is dan namelijk sprake van ‘eigen schuld’ van de opdrachtgever (artikel 6:101 Burgerlijk Wetboek). Ook als de opdrachtgever zelf deskundig is en de fout in zijn ontwerp niettemin niet heeft ontdekt kan dit reden zijn de schade deels bij de opdrachtgever te leggen.
Conclusie
Als u een mooie kans ziet in het realiseren van multifunctionele daken zorg dan in elk geval dat vooraf voor partijen duidelijk is voor wiens rekening en risico de benodigde adviseurs worden ingeschakeld. Leg dit ook vast in de te sluiten aannemingsovereenkomst. Als het gedurende de uitvoering van het werk nodig blijkt om iets in afwijking van het ontwerp te realiseren leg dan schriftelijk vast waarom dit gebeurt en op wiens initiatief.
