Vergunning van rechtswege: is de Afdeling klaar met vage brieven?

Wanneer een bestuursorgaan niet op tijd besluit op een aanvraag voor een omgevingsvergunning, ontstaat de vergunning in bepaalde gevallen van rechtswege.

Het afgelopen half jaar is door de Afdeling een duidelijke lijn ingezet, waaruit kan worden afgeleid dat zij ‘vage’ brieven, waarin om planologische medewerking wordt verzocht, niet snel als ‘aanvraag’ kwalificeert. En als er geen aanvraag is kan er nooit een vergunning van rechtswege ontstaan. Een uitspraak van 7 maart (ECLI:NL:RVS:2018:754) laat dat nog eens goed zien.

Wat was er aan de hand?

De appellant in deze procedure is eigenaar van een perceel waarop hij reguliere detailhandel wil realiseren. Op het perceel rust echter de bestemming ‘Bedrijventerrein’. Hij stuurt daarom een brief naar de gemeente waarin hij om planologische medewerking van het college verzoekt.

Ruim twee maanden later reageert het college per brief waarin het college het verzoek van appellant afwijst. Appellant deelt het college op zijn beurt mee dat het niet tijdig heeft beslist op het verzoek om reguliere detailhandel op het perceel te vergunnen. Daarmee heeft appellant naar eigen zeggen van rechtswege een omgevingsvergunning verkregen.

Het college is echter van mening dat de brief van appellant slechts als principeverzoek is aan te merken en het dus geen aanvraag om een omgevingsvergunning betreft. Daardoor is volgens het college in het geheel geen vergunning van rechtswege ontstaan. Het college weigert de door appellant verzochte bekendmaking.

Appellant laat het hier niet bij zitten en gaat achtereenvolgens in beroep bij de rechtbank en in hoger beroep bij de Afdeling.

Concreet en ondubbelzinnig verzoek

Het is vaste jurisprudentie van de Afdeling dat een aanvraag om omgevingsvergunning niet per se via het Omgevingsloket (OLO) hoeft te worden ingediend, maar dat dit ook op andere manieren kan, bijvoorbeeld door het – simpelweg – sturen van een brief aan het bevoegd gezag.

Uit eerdere uitspraken van de Afdeling blijkt dat een verzoek tot het verlenen van een omgevingsvergunning dan wel “zodanig concreet en ondubbelzinnig” moet zijn om als aanvraag in de zin van de Algemene wet bestuursrecht te gelden.

In deze procedure wordt de brief van appellant dan ook uitvoerig bestudeerd. In de brief van appellant staat onder meer:

In kader van bovenstaande en alle ontwikkelingen in en rondom Beek is mijn verzoek om planologisch mee te werken door te vergunnen dat de bestaande bebouwing gelegen aan de [locatie] kan worden gebruikt voor regulier detailhandel. Invulling van onderhavige leegstand zal in kader van uw 'Toekomstvisie 2010-2030 van de gemeente Beek' in het kader van optimaliseren en revitaliseren van bestaande bedrijventerreinen ten goede komen.

Op het eerste oog lijkt dit een concreet en ondubbelzinnig verzoek om als aanvraag te gelden en zou daarmee een vergunning van rechtswege ontstaan als niet tijdig op de aanvraag wordt besloten. Toch is dat in deze procedure niet het geval.

Concreet verzoek moet namelijk niet ‘verhuld’ worden

De Afdeling – de rechtbank daarmee volgend – vindt dat het verzoek namelijk (toch) geen aanvraag in de zin van de Algemene wet bestuursrecht is. Zij stelt dat het citaat uit de brief ‘geïsoleerd bezien, zou kunnen worden opgevat als een aanvraag om omgevingsvergunning, maar dat, gelet op de context van de brief, deze brief geen concreet verzoek tot het nemen van een besluit betreft’.

 Om tot die conclusie te komen bundelt de Afdeling een aantal van de in eerdere procedures gegeven criteria (uitspraken Zevenaar en Drachten):

1. Ondubbelzinnig moet kenbaar worden gemaakt dat wordt beoogd om een aanvraag om omgevingsvergunning in te dienen.
2. De omschrijving van het plan moet concreet (genoeg) zijn, door bijvoorbeeld een nadere omschrijving van het plan op te nemen, zodat duidelijk is op welk(e) bouwwerk(en) het verzoek betrekking heeft. Ook moet de omvang van de transformatie duidelijk zijn.
3. Indien er sprake is van een deskundige op het gebied van ruimtelijke ordening wordt in de afweging betrokken of redelijkerwijs niet kon worden verwacht dat van de reguliere weg voor het aanvragen van een omgevingsvergunning (OLO) gebruik moest worden gemaakt. De brief van de appellant voldeed niet aan deze criteria en daarom was er volgens de Afdeling (toch) geen sprake van een aanvraag en is er geen vergunning van rechtswege ontstaan.Een aspect dat de Afdeling in deze uitspraak niet benoemt, maar in andere procedures wel, is dat als er sprake is van twijfel of de aanvraag een verzoek om omgevingsvergunning betreft, het aan de aanvrager is om het college – tijdig – te kennen te geven dat een brief een aanvraag om omgevingsvergunning betreft.
   

Conclusie

Het is geen vereiste om een aanvraag om omgevingsvergunning via het Omgevingsloket in te dienen. Uit de inmiddels gevormde jurisprudentie van de Afdeling kan echter wel worden afgeleid dat als er voor een andere wijze van indiening wordt gekozen een kritische toets van de Afdeling te verwachten is.

Uit de aanvraag om omgevingsvergunning zullen de specifieke details van het plan (die ook in het OLO moeten worden ingevuld) zeer concreet moeten blijken, waarbij ondubbelzinnig kenbaar moet worden gemaakt dat wordt beoogd om een aanvraag om omgevingsvergunning in te dienen. Alleen als daaraan wordt voldaan zal de Afdeling een verzoek als (serieuze) aanvraag behandelen.