Werkgever aansprakelijk voor schade ten gevolge van long covid?

Ruim twee jaar geleden deed de covidpandemie ook in Nederland zijn intrede. Enkele weken geleden werd bekend dat de eerste werknemers die stellen dat zij op het werk covid hebben opgelopen– long covid patiënten – hun werkgever aansprakelijk stellen voor de schade die zij ondervinden ten gevolge van die besmetting. Veel van hen werkten in de zorg, maar ook op andere plekken waar thuiswerken niet mogelijk was kunnen werknemers op de werkvloer besmet zijn geraakt. De werknemer die langer dan twee jaar ziek is, heeft in principe geen recht meer op loondoorbetaling door zijn werkgever en leidt inkomensschade. Kunnen werknemers deze schade inderdaad op hun werkgever verhalen? In deze blog informeren wij u over de zorgplicht van de werkgever en werkgeversaansprakelijkheid in het licht van long covid.

Schade opgelopen in uitoefening van de werkzaamheden

De werknemer die schade ten gevolge van long covid op zijn werkgever wil verhalen, moet in de eerste plaats bewijzen dat de schade is opgelopen in de uitoefening van de werkzaamheden. Daar bevindt zich voor de werknemer direct een uitdaging.

Het is immers niet eenvoudig om de oorsprong van een besmetting vast te stellen: deze kan overal opgelopen zijn Dat betekent ook dat het niet eenvoudig is vast te stellen of u als werkgever enige schuld treft: het directe verband tussen het werk en het oplopen van de ziekte kan niet vastgesteld worden. U kunt bijvoorbeeld denken aan een werknemer in een productiebedrijf, die niet thuis kan werken. Het is goed voor te stellen dat op een bepaald moment een corona-uitbraak plaats heeft gevonden binnen de onderneming. Wanneer de werknemer gedurende die uitbraak of kort daarna een positieve coronatest overlegt, betekent dat niet automatisch dat hij corona heeft opgelopen bij uitoefening van zijn werkzaamheden. De werknemer kan immers ook in privésituaties besmet zijn geraakt.

Zelfs in het geval van zorgpersoneel, dat met name aan het begin van de pandemie is blootgesteld aan het risico besmet te raken, kan niet onomstotelijk worden vastgesteld dat covid is opgelopen in de uitoefening van de werkzaamheden.

Bij andere beroepsziekten, zoals kanker na asbestblootstelling of RSI, speelt dat bewijsprobleem ook. De rechter is de werknemer daarbij dan ook in procedures tegemoet gekomen met de zogenoemde ‘arbeidsrechtelijke omkeringsregel’. Als de werknemer is blootgesteld aan omstandigheden die schadelijk zouden kunnen zijn voor zijn gezondheid en aannemelijk maakt dat de gezondheidsklachten erdoor kunnen zijn ontstaan, dan wordt het directe verband tussen het werk en het oplopen van de ziekte aangenomen. Het is afwachten of de rechter dezelfde norm toepast bij gezondheidsschade als gevolg van long covid.

Zorgplicht

Voor zover het de werknemer lukt om aan te tonen dat zijn gezondheidsschade in de uitoefening van zijn werk is opgelopen, is het aan werkgever om aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. U heeft als werkgever immers een zorgplicht ten aanzien van de veiligheid en gezondheid van uw werknemers. Werkgevers zijn verplicht de maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken, die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat uw werknemer schade lijdt bij de uitoefening van zijn werkzaamheden. Het is een hoge norm, maar de werkgever hoeft ook weer geen absolute waarborg te scheppen.

De zorgplicht ziet alleen op de bescherming die redelijkerwijs van werkgever gevergd kan worden. Om te beoordelen welke maatregelen verlangd kunnen worden, dient te worden gekeken naar de omstandigheden van het geval. Relevante omstandigheden zijn de aard van de werkzaamheden, de kenbaarheid van het gevaar, de kans op verwezenlijking en de ernst van de gevolgen én hoe bezwaarlijk de te nemen maatregelen zijn. De zorgplicht van werkgevers kan dus per geval verschillen.

Of u uw zorgplicht ten aanzien van uw werknemer(s) heeft geschonden, is dus afhankelijk van alle omstandigheden. Dat geldt te meer wanneer we kijken naar schade ten gevolge van een coronabesmetting, die mogelijk is opgelopen op de werkvloer. Niet iedere werkgever heeft de mogelijkheid gehad werknemers thuis te laten werken of continu anderhalve meter afstand van elkaar te laten bewaren. In die gevallen moet in ieder geval worden beoordeeld of u andere maatregelen had kunnen en moeten nemen, zoals een mondkapjesplicht, het stelselmatig reinigen van de handen, het dragen van handschoenen, verminderde inzet van werknemers tegelijkertijd enzovoorts. Zelfs wanneer u alle (voorgeschreven) maatregelen in acht heeft genomen, is niet uitgesloten dat u aansprakelijk bent voor de schade.

Een van de zorgmedewerkers kreeg bijvoorbeeld de opdracht een cliënt te verzorgen zonder beschermingsmiddelen, zo volgt uit de nieuwsberichten. Haar leidinggevende wist op dat moment al dat de cliënt mogelijk corona had. De medewerker ondervindt twee jaar later nog altijd last van long covid. De werkgever heeft in dat geval mogelijk nagelaten aan zijn zorgplicht te voldoen.

Schade opgelopen tijdens bedrijfsuitje

Onder de schade die is geleden in uitoefening van werkzaamheden, wordt soms ook de schade die wordt veroorzaakt tijdens een bedrijfsuitje verstaan. De werknemer die meent besmet te zijn geraakt tijdens een borrel van werk, kan proberen aan te tonen dat een voldoende nauwe band bestaat tussen de borrel en het werk. Daarbij moet u denken aan verplichte aanwezigheid op de borrel of een voorbeeldfunctie, waarbij aanwezigheid wordt verwacht.

Wanneer niet kan worden aangenomen dat die voldoende nauwe band bestaat, rest slechts eventuele aansprakelijkheid op grond van goed werkgeverschap als ‘vangnet’ voor de werknemer. Op grond daarvan kunnen werkgevers onder omstandigheden aansprakelijk gehouden worden voor werkgerelateerde ongevallen, die niet onder de eerder beschreven regeling vallen. Goed werkgeverschap eist (onder andere) dat u ook op bedrijfsuitjes preventieve maatregelen treft, zoals vooraf testen en alle eerder genoemde maatregelen, om het risico op besmettingen te beperken. Ook hier geldt: hoe meer controle de werkgever over de situatie kan uitoefenen, hoe meer voorzorgsmaatregelen hij moet treffen.

Conclusie

De werknemer die een beroep doet op werkgeversaansprakelijkheid zal moeten aantonen dat de schade is geleden in uitoefening van zijn werkzaamheden. De werkgever kan zich verweren door aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan.

Of de long covid patiënten, die hun werkgever aansprakelijk hebben gesteld, succesvol zullen zijn in hun vordering laat zich lastig voorspellen. Het verband tussen de besmetting en de werkzaamheden zijn immers moeizaam vast te stellen. Wij verwachten dat rechters op korte termijn uitspraak zullen moeten doen in dergelijke zaken. Dan zal blijken wat voor werknemers voldoende is om aansprakelijkheid voor schade long covid bij werkgevers neer te leggen en hoever de zorgplicht van werkgevers reikt(e) om besmettingen te voorkomen. 

Het laatste woord is nog niet geschreven en/of gesproken over werkgeversaansprakelijkheid voor schade geleden ten gevolge van long covid en wij houden u op de hoogte. Mocht u vragen hebben over werkgeversaansprakelijkheid, neem dan contact met ons op.