In Nederland wordt van oudsher een strijd gevoerd tégen water. Maar nu we steeds duurzamer bouwen wordt de strijd tegen water steeds vaker omgezet in een samenwerking mét het water. Dat is terug te zien in blauw-groene daken. Deze daken bergen regenwater om het sedum te bewateren of het dak koel te houden in een warme periode. Dankzij slimme sensoren op het dak die verbonden zijn met software kan worden ingespeeld op droogte (vasthouden van water) of veel regen (afwatering naar het riool).
Een slim blauw-groen dak combineert bouw en ICT: dat vraagt om goede contracten. In deze bijdrage bespreekt Noreen Sturris aan de hand van een casus de belangrijkste contractuele aandachtspunten bij het realiseren van een slim blauw-groen dak.
Casus
Opdrachtgever verstrekt de aannemer opdracht een slim blauw-groen dak te realiseren. Partijen spreken af dat de aannemer een sedumdak realiseert met een onderliggend krattensysteem voor de bewatering van het sedum. De aannemer installeert slimme sensoren op het dak. De slimme sensoren staan in verbinding met slimme software waardoor het dak automatisch inspeelt op de weeromstandigheden. De aannemer is na oplevering van het slimme dak niet meer betrokken.
Bouw en ICT combineren
Fysiek
De aannemer gaat de verplichting aan tot het realiseren van een slim dak. Dit omvat twee aspecten:
- het uitvoeren van fysieke bouwwerkzaamheden (bouw)
De aannemer dient een dak te bouwen inclusief een krattensysteem, sedum en de installatie van sensoren. Deze werkzaamheden vallen onder aanneming van werk en moeten goed en deugdelijk worden uitgevoerd.
- het verschaffen van toegang tot slimme software (ICT)
Het dak is enkel ‘slim’ als de sensoren in verbinding staan met software. De verbinding en de software is dus cruciaal voor de goede werking van het slimme dak. In deze casus wenst de aannemer na oplevering niet meer betrokken te zijn bij het slimme dak. Dit betekent dat de aannemer de toegang tot de software wil overdragen aan de opdrachtgever.
Op papier
Beide aspecten (aanneming van werk en ICT) dienen in een contract samen te komen. Uiteraard zijn er meer onderwerpen die relevant zijn in het contract. Hieronder wordt stilgestaan bij drie belangrijke punten voor aannemers in contracten over slimme groen-blauwe daken.
1. Onderhoud van het sedum
Neem duidelijke onderhoudsinstructies voor het sedum op in het contract. Denk daarbij ook aan instructies waarvoor een sedumdak wel en niet geschikt is. Mag de opdrachtgever bijvoorbeeld zonnepanelen plaatsen? Om bewijsmoeilijkheden te voorkomen kan een bepaling worden opgenomen waaruit volgt dat de opdrachtgever moet aantonen dat zij deugdelijk onderhoud heeft gepleegd (volgens de onderhoudsinstructies) en dat bij gebrek aan dit bewijs de aansprakelijkheid van de aannemer voor gebreken aan het dak is uitgesloten.
Het belang van onderhoudsinstructies volgt uit een uitspraak van de Raad van Arbitrage voor Bouwgeschillen. Volgens de arbiter hoeft sedum dakvegetatie in principe niet onderhouden te worden (zoals besproeien) als de aannemer daartoe geen instructie heeft gegeven. In die casus was het sedum door een gebrek aan besproeiing vergaan en is de aannemer veroordeeld tot herstel. Deze schade is simpelweg te voorkomen met een goede onderhoudsinstructie in het contract.
2. Softwarelicentie en aansprakelijkheid
Het slimme dak kan enkel functioneren als het kan communiceren met de software. De aannemer heeft (in dit geval) de software niet ontwikkeld en is dus niet de ‘eigenaar’ van de software. De aannemer kan dus niet zélf een gebruiksrecht voor de software verschaffen aan zijn opdrachtgever.
Er zijn in dat geval twee mogelijkheden: de softwareleverancier verstrekt rechtstreeks een licentie aan de opdrachtgever of de aannemer functioneert als ‘doorgeefluik’ tussen softwareleverancier en opdrachtgever. Deze verhouding is onder meer van belang voor de contractuele afspraken over de aansprakelijkheid voor onder andere de werking van de software, het onderhoud, de beveiliging of het herstellen van een bug in de software.
3. Waarborgen van de continuïteit
Het dak dient een minimaal aantal jaren functioneel te zijn. De software is daarvoor een cruciaal onderdeel van het dak en wordt (veelal) geleverd en onderhouden door een externe softwareleverancier. Een contractueel aandachtspunt in dat kader is of de softwarelicentie voor bepaalde of onbepaalde tijd verstrekt wordt. Denk verder ook aan de situatie dat de softwareleverancier failliet gaat of de software niet langer wil ondersteunen, onderhouden of beveiligen. Voor dergelijke situaties kunnen in contracten goede afspraken gemaakt worden.
Een goed contract voorkomt geschillen!
Zoals gezegd zijn er meer belangrijke onderwerpen die in een contract thuishoren waarin Bouw & ICT samenkomen. Door aandacht te besteden aan de inhoud van het contract worden toekomstige discussies zoveel mogelijk voorkomen. Bij een helder, leesbaar en duidelijk contract zijn alle betrokken partijen gebaat.
