Per 1 juli 2022 vervallen de wegens Corona tijdelijk ingevoerde regels omtrent de thuiswerkende grensarbeider. Deze wijziging kan gevolgen hebben voor het op de grensarbeider toepasselijke sociale zekerheidsstelsel en daarmee voor de af te dragen premies. In deze blog lichten Bas Blaauwhof en Pauline Demacker de wijzigingen en de mogelijke gevolgen daarvan toe.
Sociale zekerheid grensarbeiders voor en gedurende de pandemie
Werknemers kunnen slechts in één land verzekerd zijn voor de sociale zekerheid. In welke lidstaat van de Europese Unie premies moeten worden afgedragen, wordt bepaald door Europese aanwijsregels. De grensarbeider, die in een andere lidstaat werkt dan woont, is in principe in zijn werkland verzekerd. Het komt echter regelmatig voor dat werknemers in meerdere landen werkzaamheden verrichten.
Door de coronacrisis werkten ook grensarbeiders steeds meer, al dan niet verplicht, thuis. Dit zorgde voor risico’s met betrekking tot de regels omtrent sociale zekerheid, aangezien grensarbeiders in twee landen werkzaam waren. De grensarbeider die een substantieel deel van zijn werkzaamheden in zijn woonland uitvoert, is immers in zijn woonland verzekerd. Met een substantieel deel wordt bedoeld dat de werknemer meer dan 25% van zijn arbeidstijd in zijn woonland werkt of meer dan 25% van zijn salaris daar verdient. Door thuiswerkmaatregelen zou een werknemer dus verzekerd raken in de lidstaat waar hij woont.
Om dit risico te beperken is in Europees verband afgesproken om de sociale zekerheidspositie van werknemers in grensoverschrijdende situaties vast te stellen aan de hand van het werkpatroon voorafgaand aan de coronacrisis. De werknemer die ten gevolge van de coronacrisis meer thuis is gaan werken, krijgt dus – tot 30 juni 2022 – niet te maken met een ander toepasselijk sociale zekerheidsstelsel.
Sociale zekerheid grensarbeiders per 1 juli 2022
Per 1 juli 2022 treden de regels die golden vóór de coronacrisis weer in werking. Dat betekent dat de werknemer die een substantieel deel van zijn werkzaamheden uitvoert in zijn woonland, onder het sociale zekerheidsstelsel van het woonland valt. De werkgever die zijn werknemers thuis laat werken, neemt dus een risico. Denk bijvoorbeeld aan een Nederlandse werkgever, waarvan een werknemer in Duitsland woont. Wanneer die werknemer drie dagen per week thuis – en dus in Duitsland – werkt, voert diegene een substantieel deel van zijn werkzaamheden in zijn woonland uit. In dat geval wordt ineens het Duitse socialezekerheidsstelsel van toepassing.
Gevolgen ander toepasselijk stelsel
Wanneer de wetgeving van het woonland van toepassing wordt in plaats van de wetgeving van het werkland, heeft dat mogelijk grote gevolgen. De werknemer wordt immers op andere wijze verzekerd voor arbeidsongeschiktheid, ziekte, pensioen en werkloosheid. Dit kan hogere (maar ook lagere) lasten meebrengen voor de werkgever. Daarnaast ondervinden werkgevers een toename van administratieve lasten, aangezien ook het buitenlandse stelsel moet worden nageleefd.
Werkgevers moeten dus in kaart brengen hoeveel uur grensarbeiders daadwerkelijk werkzaam zijn in het woonland en in het werkland. Door de grensarbeiders met name – minimaal 75% – werkzaamheden in het werkland te laten verrichten, kan een verschuiving van het toepasselijke sociale zekerheidsstelsel worden voorkomen. Een thuiswerkende grensarbeider is dus niet wenselijk. Mocht het toch zover komen dat een werknemer onder een stelsel van een andere lidstaat valt, dan moet de werkgever inzicht krijgen in het sociale zekerheidsstelsel van het land waar de sociale premies moeten worden afgedragen. De wijze waarop die premies moet worden afgedragen kan immers afwijken van de manier waarop dat in Nederland gebeurt.
Conclusie
Het is verstandig goed na te denken over de mogelijke gevolgen wanneer u grensarbeiders toestemming geeft om thuis te werken. Indien het thuiswerken een substantieel deel van de werkzaamheden betreft, is immers het sociale zekerheidsstelsel van het woonland van de grensarbeider van toepassing met alle gevolgen van dien. Overigens heeft het kabinet aangekondigd oplossingen voor thuiswerken te verkennen met buurlanden en de EU. Op dit moment is hier nog niets over bekend.
