Het UBO-register: verplichte aandelenoverdracht na een wijziging van zeggenschap

De deadline voor de inschrijving van Ultimate Beneficial Owners (UBO’s) in het UBO-register verliep op 27 maart 2022. Sindsdien moeten alle inschrijvingsplichtige organisaties hun UBO’s in het UBO-register hebben ingeschreven. De inschrijvingsplicht poogt financieel-economische criminaliteit te voorkomen. Een gevolg van de nieuwe UBO-wetgeving is dat het mogelijk is om via het (openbare) UBO-register te achterhalen wie uiteindelijk belanghebbenden van een organisatie zijn. Onder andere elke natuurlijk persoon met een (indirect) aandelenbelang van meer dan 25% moet worden ingeschreven. Deze informatie maakt het eenvoudiger dan voorheen om te achterhalen of binnen een onderneming sprake is geweest van een zogenoemde ‘change of control’.

Dit kan grote gevolgen hebben voor rechtspersoon-aandeelhouders (waaronder holding- en beheersmaatschappijen) die gebonden zijn aan change of control-bepalingen. Na een wijziging in de zeggenschap over die rechtspersoon-aandeelhouder moet de rechtspersoon-aandeelhouder mogelijk op grond van de statuten of een aandeelhoudersovereenkomst zijn aandelen aan de andere aandeelhouders aanbieden, doorgaans tegen een fikse korting.

Wat is een change of control-bepaling?

Niet zelden zijn partijen die gaan samenwerken in een vennootschap zelf ook vennootschappen met elk hun eigen aandeelhouder(s). Feitelijk zijn er in die situatie dus meerdere pakketten aandelen:

(i) aandelen in de vennootschap waarin wordt samengewerkt; en
(ii) aandelen in de rechtspersoon-aandeelhouders die gerechtigd zijn tot eerstgenoemde aandelen.

De vennootschappelijke structuur ziet er dan schematisch als volgt uit:

Blokkeringsregeling

De vrije overdraagbaarheid van de aandelen in de vennootschap waarin wordt samengewerkt (hierboven de ‘joint venture’), wordt meestal uitgesloten in een blokkeringsregeling in de statuten van de joint venture (hierboven: ‘Niveau A’). De aandelen in de rechtspersoon-aandeelhouders vallen echter vaak niet onder een dergelijke statutaire blokkeringsregeling. Een aandelenoverdracht op dat niveau (hierboven: ‘Niveau B’) kan indirect óók tot gevolg hebben dat de zeggenschap in de joint venture wijzigt. Na de aandelenoverdracht wordt de zeggenschap over de rechtspersoon-aandeelhouder namelijk door nieuwe personen uitgeoefend.

Met andere woorden: feitelijk wijzigt de zeggenschap, maar dan op een hoger niveau. De partner in de joint venture zou op die manier indirect gedwongen kunnen worden om – ondanks de blokkeringsregeling op niveau A – met een niet-beoogde partij de zeggenschap in de joint venture te moeten delen. De praktijk heeft hiervoor een oplossing: de zogenoemde change of control-bepaling.

Aanbiedingsplicht

De wijziging van zeggenschap in een rechtspersoon-aandeelhouder leidt, indien een change of control-bepaling is overeengekomen, tot het activeren van een aanbiedingsplicht. Dit betekent dat de rechtspersoon-aandeelhouder van wie de zeggenschap is gewijzigd, zijn aandelen moet aanbieden aan zijn medeaandeelhouder(s). In veel gevallen tegen een (fikse) korting, waardoor die aandeelhouder niet de marktwaarde van zijn aandelen ontvangt. De vraag rijst wanneer sprake is van een change of control.

Doorgaans wordt aangesloten bij het begrip wijziging van zeggenschap uit de SER-fusiegedragsregels. Hiervan is bijvoorbeeld sprake indien meer dan 50% van de aandelen in een vennootschap worden overgedragen. Voorheen was vaak lastig te achterhalen of die overdracht had plaatsgevonden, omdat niet eenvoudig te achterhalen was voor welk percentage aandelen worden gehouden als een vennootschap meerdere aandeelhouders heeft. Als meerdere aandeelhouders in een vennootschap aandelen hielden, was namelijk niet openbaar wie dit waren en hoeveel aandelen zij hielden. Uitsluitend enig aandeelhouders (aandeelhouders die 100% van de aandelen houden) werden in een openbaar register ingeschreven; indien een vennootschap meer dan één aandeelhouder had, was inschrijving niet vereist.

Dat is dus anders sinds organisaties hun UBO’s moeten inschrijven in het UBO-register.

Welke gevolgen heeft de UBO-inschrijvingsplicht?

Een aandeelhouder had voorheen vaak dus geen zicht op de zeggenschapsverhoudingen van medeaandeelhouders en kon lastig achterhalen of deze verhoudingen waren gewijzigd. Het UBO-register maakt dat eenvoudiger. Het is nu in veel situaties relatief eenvoudig om te achterhalen of van een change of control sprake is.

De volgende gegevens van het UBO zijn openbaar:

• je voor- en achternaam;
• geboortemaand en geboortejaar;
• nationaliteit;
• woonland;
• het belang en de omvang van het belang dat een UBO in een organisatie heeft.

Met name deze laatste gegevens zijn doorslaggevend. Elke aandeelhouder die een aandelenbelang van meer dan 25% houdt, moet zijn opgenomen in het UBO-register. Dit betekent dat ook te achterhalen is of desbetreffende aandeelhouder zijn aandelenbelang heeft overgedragen. Bovendien is het niet langer mogelijk om een aantal aandelen aan een tweede aandeelhouder uit te geven en zodoende inschrijving in een openbaar register te voorkomen. Waar voorheen alleen de enigaandeelhouder middels een openbaar register achterhaald kon worden, is dat nu immers elke aandeelhouder met een aandelenbelang van meer dan 25%.

Welke gegevens zijn niet zichtbaar?

Het UBO-register kan dus een wijziging van zeggenschap zichtbaar maken. Helaas biedt het UBO-register niet in elk geval uitkomst. In het UBO-register worden namelijk uitsluitend achterliggende natuurlijk persoon aandeelhouders weergegeven die op het moment van inzage UBO van een onderneming zijn. Het is (nog) niet mogelijk om een historie van UBO’s in te zien om zodoende te achterhalen of in het verleden sprake is geweest van een wijziging van zeggenschap. Hiervoor moet het UBO-register vooralsnog handmatig van tijd tot tijd gemonitord worden.

Daarnaast worden (uitzonderingen daargelaten) enkel natuurlijke personen ingeschreven. Een aandelenoverdracht tussen rechtspersonen met dezelfde UBO heeft dus geen gevolgen voor de UBO-inschrijving, terwijl mogelijk wél een change of control-bepaling wordt geactiveerd.

Tot slot hoeven aandeelhouders met een aandelenbelang kleiner dan 25% zich doorgaans niet in te schrijven. Een wijziging van zeggenschap omdat meerdere (minderheids)aandeelhouders tezamen hun aandelen overdagen is dus ook niet middels het UBO-register te achterhalen.

Bent u voornemens om de aandelen in een vennootschap over te dragen? Let er dan op dat dit geen change of control-bepaling triggert. Aan de andere kant is het belangrijk om in de gaten te houden of eenzelfde situatie zich voordoet bij de wederpartij. Zorg er daarnaast voor dat je UBO-inschrijving juist en volledig is. Het niet-voldoen aan de inschrijvingsplicht kwalificeert namelijk als economisch delict en kan grote gevolgen hebben. Heb jij vragen over een change of control-bepaling of jouw UBO-inschrijving? Neem dan vooral contact op via onderstaand formulier.