De uitbraak van het coronavirus heeft tot gevolg dat de bedrijfsvoering van veel ondernemingen onder druk komt te staan. In sommige gevallen heeft dit verstrekkende gevolgen waardoor ondernemers hun verplichtingen niet meer kunnen nakomen. In hoeverre kunt u of uw contractspartij in zo’n geval een beroep doen op overmacht? En bent u als ondernemer altijd verplicht om na te komen? In dit artikel geef ik een aantal praktische tips om uw positie te bepalen.
Controleer de overeenkomst
Een belangrijk uitganspunt in het Nederlandse verbintenissenrecht is pacta sunt servanda. Afspraken tussen partijen moeten worden gerespecteerd. Van belang is dus om in eerste instantie te bekijken wat er tussen partijen is overeengekomen. In de overeenkomst kan een zogenaamde overmachtsclausule zijn opgenomen. Daarin is veelal bepaald in welke situaties geen nakoming van de overeenkomst of schadevergoeding kan worden gevorderd. Een overmachtsclausule kan algemeen geformuleerd zijn, bijvoorbeeld “alle van buiten komende oorzaken waarop X geen invloed heeft”. Soms worden in de overmachtsclausule specifieke voorbeelden genoemd, zoals stakingen, oorlog, overheidsmaatregelen en bedrijfsstoringen. De vraag doet zich dan vervolgens voor of een pandemie, zoals de coronacrisis, onder de overmachtsclausule valt. Dit hangt met name af van de wijze waarop de clausule is geformuleerd.
Check de algemene voorwaarden
In veel gevallen zijn naast de overeenkomst ook algemene voorwaarden van toepassing verklaard op afspraken tussen partijen. Indien dit het geval is, is het raadzaam om ook de algemene voorwaarden te controleren op de aanwezigheid van een overmachtsclausule. Zo’n clausule kan onder andere inhouden dat in het geval van overmacht (zoals een pandemie) op een later tijdstip mag worden nagekomen, of de overeenkomst (of een gedeelte daarvan) kan worden ontbonden. Indien een overmachtsclausule is opgenomen in de algemene voorwaarden is van belang om goed te kijken welke omstandigheden een beroep op een overmachtsclausule rechtvaardigen en wie in zo’n geval een beroep op een dergelijke clausule toekomt.
Een beroep op overmacht op grond van de wet
Als in de overeenkomst en algemene voorwaarden geen overmachtsclausule is opgenomen, is de hoofdregel dat indien de gemaakte afspraken niet worden nagekomen, de schuldenaar jegens de schuldeiser in beginsel schadeplichtig is. De wet biedt echter ook de mogelijkheid een beroep te doen op overmacht. Of de coronacrisis een beroep op het wettelijke begrip overmacht rechtvaardigt, hangt af van alle omstandigheden van het geval. Vraag is of nakoming van de overeenkomst door de coronacrisis onmogelijk is geworden of dermate bezwaarlijk is, dat in redelijkheid geen nakoming kan worden verlangd. Voldoet de schuldenaar aan alle wettelijke voorwaarden die een beroep op overmacht rechtvaardigen, dan is hij in beginsel niet gehouden na te komen of enige vorm van schadevergoeding te betalen. Van belang is hierbij dat degene die een beroep op overmacht doet zal moeten stellen en ook bewijzen dat is voldaan aan de vereisten die de wet stelt. Lukt dit niet, dan blijft de schuldenaar in beginsel aansprakelijk jegens de schuldeiser.
Bepaal uw positie en ga het gesprek aan
Op het moment dat u wordt geconfronteerd met een contractspartij die zijn of haar verplichtingen niet meer kan nakomen of wanneer u zelf in deze positie (dreigt) te verkeren is het raadzaam dat u van te voren nagaat wat de geldende afspraken zijn. Weten waar u staat en vanuit daar het gesprek aangaan met uw contractspartij kan helpen te komen tot een oplossing die voor beide partijen werkbaar is, zeker in de uitzonderlijke situatie waar we op dit moment met z’n allen in verkeren.
Heeft u liever persoonlijk advies? Bel ons gerust of stuur een e-mail. We zijn er voor u!
Valerie Lipman en Joost van Dongen
Op de hoogte blijven van juridische gevolgen van het coronavirus?
