Bestuurder verplicht buiten spel bij tegenstrijdig belang

Het bestuur bepaalt het beleid van de vennootschap. Als bestuurder heeft u het dus - eventueel samen met uw collega’s - voor het zeggen. Er geldt echter een belangrijke uitzondering. Het is een bestuurder namelijk verboden om deel te nemen aan de interne beraadslaging en besluitvorming, indien hij daarbij direct of indirect een persoonlijk belang heeft dat tegenstrijdig is met het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming.

1. Wanneer is dit aan de orde?

   Er moet een vergelijking worden gemaakt tussen het belang van de vennootschap en de directe of indirecte belangen van een bestuurder. Het schoolvoorbeeld is een (vooroorlogse) situatie waarin een bestuurder zijn zoon een arbeidsovereenkomst aanbood. In dat geval werd een persoonlijk belang aangenomen, vanwege de voldoening die een vader kan putten uit een goed salaris van zijn zoon.

2. Wanneer niet?

   Het voorgaande geldt niet indien sprake is van een zuiver kwalitatief tegenstrijdig belang (als iemand enkel vanwege zijn functie ook de belangen van een andere rechtspersonen dient), of bij een parallel belang (als beiden er beter van worden). Sinds 2013 raakt een tegenstrijdig belang ook niet langer de (externe) vertegenwoordigingsbevoegdheid. Maar let op: deze wetgeving geldt vooralsnog alleen voor vennootschappen. Voor stichtingen en verenigingen gelden nog de oude regels, al zit er ook daar al enige tijd nieuwe wetgeving aan te komen.

3. Wie neemt dan wel het besluit?

   Als een bestuurder geconflicteerd is, wordt het besluit genomen door de overige bestuurders. Zijn er geen andere bestuurders of is iedere bestuurder geconflicteerd, dan verschuift de bevoegdheid naar de raad van commissarissen. Als er ook geen (niet-geconflicteerde) commissarissen zijn, dan schuift de bevoegdheid door naar de algemene vergadering van aandeelhouders, tenzij de statuten anders bepalen. Het komt overigens voor dat dit uiteindelijk dezelfde persoon is.

4. Overige verplichtingen

   Bijzonder aan de wetgeving omtrent tegenstrijdig belang, is dat deze niet volledig overeenstemt met de rechtspraak. De ondernemingskamer stelt aanvullende eisen en schrijft voor dat reeds bij de mogelijkheid van een tegenstrijdig belang, moet worden gestreefd naar maximale openheid en transparantie. Dit geldt in aanvulling op de wettelijke regels. Bij een mogelijk tegenstrijdig belang is dus aan te bevelen om dat tijdig te melden en voorgenomen besluitvorming onafhankelijk te laten toetsen.

Tot slot

De hoofdregel is dus volstrekt helder. Toch is de werkelijkheid nooit zwart-wit. Wat als men twijfelt? Veschuift de bevoegdheid dan wel of niet? Velen vinden daarom dat de wetgeving er niet duidelijker op is geworden. In de praktijk wordt vaak zelfs voor de zekerheid simpelweg een tweede besluit genomen, voor als het eerste niet rechtsgeldig blijkt.