Bouwwerkperikelen: een weg is geen bouwwerk, ook niet als deze op palen staat

Met enige regelmaat wordt geprocedeerd over de vraag of een bepaald bouwplan een bouwwerk bevat. Deze vraag is van belang, omdat zodra er sprake is van een bouwwerk een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen (artikel 2.1 eerste lid aanhef en onder a van de Wabo) moet worden aangevraagd (tenzij vergunningvrij). De vraag is verder van belang, omdat bij omvangrijke bouwwerken ook een ‘omvangrijke’ legesnota kan worden verwacht.

Of er sprake is van een bouwwerk, is lang niet altijd eenvoudig vast te stellen. In de uitspraak van woensdag 19 april 2017 (ECLI:NL:RvS:2017:1099) was de vraag aan de orde of een ‘paalmatras’ een bouwwerk is. Een paalmatras bestaat uit een fundering van palen met daarop een gewapende aardebaan. Het is een systeem dat wordt gebruikt voor de aanleg van een weg of een spoorweg op een slappe ondergrond (via deze link zijn illustraties en omschrijvingen van paalmatrassen te zien). Wegenbouwer Heijmans had deze vraag aan de bestuursrechter voorgelegd, misschien wel vanwege de legesnota.

Het begrip 'bouwwerk' is in de Wabo niet als zodanig omschreven. Volgens vaste jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak kan voor de uitleg van het begrip bouwwerk aansluiting worden gezocht bij een omschrijving van dit begrip in de modelbouwverordening (VNG). Deze omschrijving luidt: "elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van bestemming hetzij direct of indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren".

De rechtbank in Den Haag meende dat een paalmatras een bouwwerk is. Heijmans was het hier echter niet mee eens en is in hoger beroep gegaan.

Kennelijk vond de Afdeling bestuursrechtspraak de voorgelegde vraag niet heel eenvoudig. De betreffende casus werd van een enkelvoudige kamer naar een meervoudige kamer verwezen. Deze meervoudige kamer stelt vervolgens voorop dat indien aan de omschrijving van het begrip 'bouwwerk' uit de modelbouwverordening is voldaan, er sprake is van een bouwwerk. Argumenten dat het niet 'logisch' zou zijn om constructies als een paalmatras vergunningplichtig te achten, vinden geen gehoor.

Anders dan de rechtbank, concludeert de Afdeling uiteindelijk dat een paalmatras geen bouwwerk is. Om tot die conclusie te komen wordt echter niet de definitie van de modelbouwverordening uitgeplozen en op de betreffende constructie toegepast, maar wordt gesteld dat het betreffende paalmatras onderdeel uitmaakt van het aanleggen van een weg en hier in zoverre ook niet los van kan worden gezien. In eerdere jurisprudentie heeft de Afdeling bestuursrechtspraak overwogen (ECLI:NL:RVS:2009:BH9230) dat een verharding/weg geen bouwwerk is. In lijn daarmee wordt nu gesteld dat ook een paalmatras, als onderdeel van de weg, geen bouwwerk is, zodat geen omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen is vereist.

Het oordeel van de Afdeling is in het licht van de omschrijving van het begrip 'bouwwerk' uit de modelbouwverordening, niet heel gemakkelijk te volgen. Als ik een paalmatras bekijk, dan lijkt mij toch dat er sprake is van een constructie van enige omvang die direct of indirect met de grond verbonden is en ook bedoeld is om ter plaatse te functioneren. Ik onthoud daarom maar dat voor het kwalificeren van 'bouwwerken' nog steeds aansluiting moet worden gezocht bij de omschrijving van dit begrip in de modelbouwverordening en dat in aanvulling hierop, verhardingen en wegen ook geen bouwwerken zijn. Logisch toch?