Checklist: nakoming van contractuele verplichtingen ten tijde van de coronacrisis

De ingestelde maatregelen van de Rijksoverheid om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan lijken vooralsnog geen negatief effect te hebben op de omzet van doe-het-zelf zaken. Het tegenovergestelde lijkt het geval. Consumenten bezoeken massaal de bouwmarkten om thuis aan de slag te gaan.

Onduidelijk is hoelang deze situatie nog is vol te houden, zonder dat verdere verspreiding van het coronavirus wordt vergroot. Het risico bestaat namelijk dat – net als andere retailers  - ook de doe-het-zelf zaken worden geconfronteerd met verscherpte maatregelen van de Rijksoverheid waardoor ook zij de deuren moeten sluiten. Indien doe-het-zelf zaken noodgedwongen klanten moeten weren, levert dit in veel gevallen direct problemen op met betrekking tot de nakoming van verplichtingen uit overeenkomsten. Gedacht kan bijvoorbeeld worden aan bepaalde afname verplichtingen, het niet na kunnen komen van afgesproken levertijden en het niet kunnen voldoen aan betalingsverplichtingen.

In onderstaande checklist geven wij doe-het-zelf zaken een aantal praktische handvatten aan de hand waarvan zij snel en inzichtelijk hun contractuele positie kunnen bepalen.

1. Check de overeenkomst

Een belangrijk uitgangspunt in het Nederlandse verbintenissenrecht is dat overeenkomsten moeten worden nagekomen. In eerste instantie is het dus van belang om na te gaan wat er tussen partijen is overeengekomen. Denk aan bepaalde afnameverplichtingen en leverings- en betalingstermijnen. Wat staat er precies en op wie rust welke verplichting?

2. Controleer de overeenkomst op een overmachtsclausule

In sommige overeenkomsten is een zogenaamde overmachtsclausule opgenomen. Daarin is veelal bepaald in welke situaties geen nakoming van de overeenkomst of schadevergoeding kan worden gevorderd. Een overmachtsclausule kan algemeen geformuleerd zijn, bijvoorbeeld “alle van buiten komende oorzaken waarop X geen invloed heeft”. Soms worden in de overmachtsclausule specifieke voorbeelden genoemd, zoals stakingen, oorlog, overheidsmaatregelen en bedrijfsstoringen. De vraag doet zich dan vervolgens voor of een pandemie, zoals de coronacrisis, onder de overmachtsclausule valt. Dit hangt met name af van de wijze waarop de clausule is geformuleerd. Controleer daarnaast ook of de overeenkomst iets regelt omtrent termijnen. In veel overeenkomsten is namelijk een termijn opgenomen waarbinnen melding moet worden gemaakt van een overmachtssituatie.

3. Check de algemene voorwaarden

In veel gevallen zijn naast de overeenkomst ook algemene voorwaarden van toepassing verklaard op afspraken tussen partijen. Indien dit het geval is, is het raadzaam om ook de algemene voorwaarden te controleren op de aanwezigheid van een overmachtsclausule. Zo’n clausule kan onder andere inhouden dat in het geval van overmacht (zoals een pandemie) op een later tijdstip mag worden nagekomen, of de overeenkomst (of een gedeelte daarvan) kan worden ontbonden. Indien een overmachtsclausule is opgenomen in de algemene voorwaarden is van belang om goed te kijken welke omstandigheden een beroep op een overmachtsclausule rechtvaardigen en wie in zo’n geval een beroep op een dergelijke clausule toekomt.

4. De wet als vangnet

Als in de overeenkomst en algemene voorwaarden geen overmachtsclausule is opgenomen, is de hoofdregel dat indien de gemaakte afspraken niet worden nagekomen, de schuldenaar jegens de schuldeiser in beginsel schadeplichtig is. De wet biedt echter ook de mogelijkheid een beroep te doen op overmacht. Of de coronacrisis een beroep op het wettelijke begrip overmacht rechtvaardigt, hangt af van alle omstandigheden van het geval. Vraag is of nakoming van de overeenkomst door de coronacrisis onmogelijk is geworden of dermate bezwaarlijk is, dat in redelijkheid geen nakoming kan worden verlangd. Voldoet de schuldenaar aan alle wettelijke voorwaarden die een beroep op overmacht rechtvaardigen, dan is hij in beginsel niet gehouden na te komen of enige vorm van schadevergoeding te betalen. Van belang is hierbij dat degene die een beroep op overmacht doet zal moeten stellen en ook bewijzen dat is voldaan aan de vereisten die de wet stelt. Lukt dit niet, dan blijft de schuldenaar in beginsel aansprakelijk jegens de schuldeiser.

5. Bepaal uw positie en ga het gesprek aan

Op het moment dat u wordt geconfronteerd met een contractspartij die zijn of haar verplichtingen niet meer kan nakomen of wanneer u zelf in deze positie (dreigt) te verkeren is het raadzaam dat u van te voren nagaat wat de geldende afspraken zijn. Probeer waar het kan met creatieve oplossingen te komen door op zoek te gaan naar alternatieve vormen om alsnog aan de verplichting(en) te voldoen. Controleer ook of eventuele schade wordt gedekt door uw verzekeraar.

Weten waar u staat en vanuit daar het gesprek aangaan met uw contractspartij kan helpen te komen tot een oplossing die voor beide partijen werkbaar is, zeker in de uitzonderlijke situatie waar we op dit moment met z’n allen in verkeren.

6. Aandachtspunt bij aangaan nieuwe overeenkomsten

Mocht u op het punt staan een nieuwe overeenkomst aan te gaan, zorg er dan voor dat u een regeling opneemt met betrekking tot het coronavirus. Zorg er in ieder geval voor dat de overeenkomst een bepaling bevat voor overmachtssituaties. Indien u algemene voorwaarden hanteert controleer deze dan goed op overmachtsclausules; staat alles er in en is deze op de juiste manier geformuleerd? Zijn algemene voorwaarden van de andere contractspartij van toepassing, zorg er dan voor dat u van te voren bepaalt of u kunt instemmen met dergelijke voorwaarden.

Heeft u liever persoonlijk advies? Neem gerust contact op met advocaten ondernemingsrecht:

Valerie Lipman of Joost van Dongen.

Op de hoogte blijven van juridische gevolgen van het coronavirus?

• Ga naar pvdb.nl/corona

• Volg ons op LinkedIn