Dienstenrichtlijn: oude rondvaartboten varen door

Niet alleen in de detailhandelssector, ook in de rondvaartbotensector speelt de Dienstenrichtlijn inmiddels een belangrijke rol. Zo ook in Amsterdam, waar de gemeente deze bloeiende branche goed wil reguleren. Verleende vergunningen voor onbepaalde tijd werden ingetrokken en omgezet naar tijdelijke vergunningen in verschillende segmenten. Met name de vergunningen voor grotere rondvaartboten werden in aantal beperkt, om de veiligheid op de grachten te bevorderen. De lange rondvaartboten zouden de doorstroming belemmeren, omdat ze meer tijd nodig hebben om te manoeuvreren.

Dwingende reden van algemeen belang

Het aanbieden van rondvaarten is een dienst in de zin van de Dienstenrichtlijn. Omdat de hoeveelheid vergunningen wordt beperkt, komt de Dienstenrichtlijn in het spel. Alleen wanneer er een "dwingende reden van algemeen belang is" om het aantal beschikbare vergunningen te beperken, mag dat aantal ook daadwerkelijk worden beperkt. Verwachte overlast, opstoppingen en onveiligheid zouden bij een ongebreidelde groei van het aantal vergunningen voor grote vaartuigen ontstaan en het tegengaan van die overlast en milieubelasting is alleszins een dwingende reden van algemeen belang, aldus ook de Raad van State.

Evenredigheid

Maar het toegepaste middel, het beperken van het aantal vergunningen voor grote rondvaartboten, moet ook evenredig zijn ten opzichte van het doel van het beperken van overlast. Uiteindelijk stelt de Raad van State op grond van verrichte onderzoeken vast dat het niet louter de lengte van de rondvaartboten is die van invloed is op de overlast als gevolg van opstoppingen. Die opstoppingen worden veroorzaakt door geringere wendbaarheid van grotere boten, maar die kan weer worden opgeheven door andere stuurmiddelen toe te passen. De lengte is dus niet maatgevend. Grote rondvaartboten met specifieke stuurmiddelen kunnen de grachten doorkomen zonder opstoppingen te veroorzaken, althans niet meer dan kleinere rondvaartboten. De conclusie is dan ook dat de beperking van het aantal grote rondvaartboten niet evenredig is.

Gevolgen

Omdat de beperking van het aantal lange rondvaartboten die een vergunning kunnen krijgen niet wordt gerechtvaardigd door een dwingende reden van algemeen belang, omdat de beperking niet evenredig is, zijn aan die verleende vergunningen (dus) ook ten onrechte beperkingen in de tijd verbonden. Ze waren verleend tot 1 januari 2020. De Regeling Passagiersvaart Amsterdam 2013, waarin deze beperkingen voor de vergunningverlening waren neergelegd, wordt daarom in strijd met artikel 11.1.b van de Dienstenrichtlijn en artikel 33.1.b van de Dienstenwet geoordeeld. De Raad van State pakt meteen door, vernietigt de vergunningen en herroept ook de intrekking van de oude vergunningen.

De oorspronkelijke vergunninghouders kunnen daarom nu voor onbepaalde tijd doorvaren met hun (grote) rondvaartboten.

Daarmee is een situatie in het leven geroepen die ook weer in strijd is met de Dienstenrichtlijn. Want in diezelfde Dienstenrichtlijn staat dat schaarse vergunningen – de oude vergunningen zijn immers in aantal beperkt – niet voor onbepaalde tijd mogen worden verleend. Schaarse vergunningen moet je eerlijk verdelen.

Het is wel bijzonder te noemen dat de Raad van State door zelf te voorzien in de zaak een met de Dienstenrichtlijn strijdige situatie in het leven roept. Maar het is nu eenmaal zo dat de Raad van State het rondvaartbeleid van de gemeente Amsterdam niet kan bepalen. Dat beleid zal Amsterdam zelf opnieuw moeten vaststellen en dan pas kunnen er nieuwe vergunningen gegeven worden. Het voorkomen van een nieuwe met de richtlijn strijdige situatie door een tussenuitspraak te doen en de gemeente in de gelegenheid te stellen opnieuw beleid vast te stellen en herstelbesluiten te nemen, was kennelijk geen optie.

De discussie zal ongetwijfeld hier niet eindigen, maar worden voortgezet met een nieuw rondje procederen nadat de gemeente het rondvaartbeleid opnieuw heeft vastgesteld.