Datum: 10 november 2022
Gewijzigd 14 november 2023
Leestijd: +/- 2 minuten
Een werknemer heeft vrijheid van meningsuiting. Dat deze vrijheid soms op gespannen voet kan staan met de belangen van de werkgever, blijkt onder meer uit een arrest van de Hoge Raad van 7 oktober jl.. De Hoge Raad moest oordelen in een geschil tussen de ROC Nijmegen en een docente. De docente had een kritisch boek gepubliceerd over de gang van zaken bij haar werkgever. ROC schorst de werkneemster en dient een ontbindingsverzoek in bij de kantonrechter. Hoe dit afloopt? Dat vertellen wij in deze blog.
Bijna iedereen is wel bekend met de vrijheid van meningsuiting. Dit grondrecht is onder andere vastgelegd in de Grondwet en het Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM). De vrijheid van meningsuiting is bovendien– wegens verschillende aanleidingen – veelvuldig in het nieuws. De vrijheid van meningsuiting geldt ook voor werknemers. Een ontslag of een andere arbeidsrechtelijke sanctie kan een inbreuk zijn op deze vrijheid. Dan moet wel sprake zijn van voldoende verband tussen de uiting van de werknemer en de sanctie.
Een inbreuk op een grondrecht, zoals de vrijheid van meningsuiting, kan ook gerechtvaardigd zijn. De rechter moet een belangenafweging maken. Bij de vrijheid van meningsuiting spelen bijvoorbeeld het algemene (bijvoorbeeld wetenschappelijke) of persoonlijke belang van een uiting een rol, maar ook in hoeverre de belangen van een derde door de uiting geschaad worden. Voor de arbeidsverhouding geldt een striktere toets. Van de werknemer mag een zekere loyaliteit aan de werkgever verwacht worden. Bij de arbeidsverhouding moeten daarom de volgende omstandigheden worden afgewogen:
De kantonrechter ontbindt de arbeidsovereenkomst wegens een verstoorde arbeidsverhouding. Het hof laat dit oordeel in stand, maar kent wel een billijke vergoeding toe aan de werkneemster. Een billijke vergoeding kan aan de werknemer worden toegekend als de werkgever ernstig verwijtbaar heeft gehandeld of nagelaten. Het hof vindt dat hier sprake van is. ROC heeft onder andere na de publicatie van het boek te snel de werkneemster geschorst. Dat is beschadigend geweest voor de arbeidsverhouding en stond andere oplossingen dan de beëindiging van de arbeidsovereenkomst in de weg.
De werkneemster klaagt bij de Hoge Raad dat het hof, net als de kantonrechter, ten onrechte buiten beschouwing heeft gelaten dat sprake is van een beperking van de vrijheid van meningsuiting. De Hoge Raad gaat daarin mee. Het hof heeft vastgesteld dat het ontbindingsverzoek een reactie was op de gevolgen van de publicatie van het boek. Die gevolgen lagen onder meer in de interne verhoudingen en werkrelaties. Op grond daarvan is sprake van een dusdanig verband tussen de publicatie van het boek en het ontbindingsverzoek, dat het ontbindingsverzoek een inmenging van de vrijheid van meningsuiting is. De Hoge Raad vernietigt het oordeel van het gerechtshof dat de arbeidsovereenkomst terecht is ontbonden en verwijst voor verdere behandeling terug naar een ander hof.
Het hof waarnaar is terugverwezen zal moeten onderzoeken of de inmenging van ROC in de vrijheid van meningsuiting van de docente voldoet aan de wettelijke vereisten en of dit kan leiden tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst.
De publicatie van een kritisch boek over de werkgever kan binnen de vrijheid van meningsuiting van de werknemer vallen. Een arbeidsrechtelijke sanctie als gevolg van een dergelijke publicatie kan dan ook in strijd zijn met deze vrijheid van meningsuiting. De werkgever moet bij zijn handelen de grondrechten van zijn werknemers altijd voor ogen houden. Van de werknemer mag daarentegen wel een zekere loyaliteit verwacht worden.
Heeft u vragen over de vrijheid van meningsuiting of andere grondrechten van uw werknemers? Of heeft u te maken met een kritische publicatie of online post van een werknemer? Neem dan vooral contact op met onze advocaten arbeidsrecht Wij helpen u graag verder.
Als advocaten voor ondernemers begrijpen wij het belang van voorop blijven. Samen met ons heeft u alle kansen en risico’s in het vizier. Neem gerust contact met ons op en laat u persoonlijk informeren over onze diensten.