Bestemmingsplannen bepalen welke bouw- en gebruiksmogelijkheden er voor u gelden. Als uw plan past binnen die mogelijkheden, moet er een vergunning worden verleend en is er geen nadere afweging meer mogelijk. Dat betekent dat ten tijde van het vaststellen van een bestemmingsplan de gevolgen van de toegestane ontwikkelingen ook inzichtelijk en afdwingbaar moeten zijn.
Dat klinkt misschien logisch, maar dat dit lang niet altijd goed gaat blijkt nog maar eens uit twee uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van 25 en 26 september 2018.
Woningbouw en (volledige) flexibiliteit
De uitspraak van 26 september gaat over de herontwikkeling van de locatie van een voormalig zorgcomplex in Castricum. De gemeente heeft daartoe een plan vastgesteld, dat het mogelijk maakt dat op deze locatie maximaal 15 woningen worden gerealiseerd.
In het plan zijn weinig specifieke bouwregels opgenomen. De gemeente stelt dat het een bewuste keus is geweest om veel flexibiliteit te bieden. Een zogenoemd kwaliteitsteam van de gemeente zal er namelijk op toezien dat de bebouwing goed in de omgeving wordt ingepast, waarbij het kwaliteitsteam zal beoordelen of het plan past binnen het Beeldkwaliteitsplan van de gemeente. Dit is ook vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst tussen de ontwikkelaar er de gemeente.
Deze werkwijze accepteert de Afdeling niet. Goede ruimtelijke ordening en rechtszekerheid verdragen zich volgens de Afdeling niet met een dergelijk globaal plan. De Afdeling stelt daarbij vast dat het plan veel meer mogelijk maakt dan dat de ontwikkelaar wil. Een maximum bouwhoogte van 10 meter is bijvoorbeeld voor de ontwikkelaar al voldoende, terwijl er nu 15 meter bouwhoogte wordt toegestaan. Hier is simpelweg geen motivering voor gegeven.
De Afdeling is ook snel klaar met de samenwerkingsovereenkomst, waarin de rol van het kwaliteitsteam is vastgelegd. Er is namelijk geen enkele link gelegd tussen de samenwerkingsovereenkomst en het plan. De door het college gewenste sturing door het kwaliteitsteam is daarmee publiekrechtelijk niet verzekerd en daarmee niet afdwingbaar voor derden.
Het besluit tot vaststelling van het plan wordt dan ook door de Afdeling vernietigd en de gemeente Castricum zal opnieuw een plan moeten maken voor de herontwikkeling van deze locatie. Daarbij zal de gemeente aan de voorkant meer aandacht moeten besteden aan de specifieke invulling van het plangebied en – indien noodzakelijk – waarborgen in het plan moeten opnemen die afdwingbaar zijn om de ruimtelijke aanvaardbaarheid van het plan te kunnen garanderen.
[campagnes]
Aanvaardbaarheid afwijkingsregeling niet pas beoordelen bij het gebruik maken ervan
In de uitspraak van 25 september is de voorzieningenrechter van de Afdeling verzocht om een bepaalde regeling in een bestemmingsplan van de gemeente Drimmelen te schorsen.
Dit bestemmingsplan maakt het mogelijk dat op een bepaalde locatie naast agrarische bedrijfsvoering ook een minicamping van maximaal 25 kampeerplaatsen is toegestaan. In het plan is voor deze locatie ook een binnenplanse afwijkingsbevoegdheid opgenomen dat – onder een aantal nadere voorwaarden – een vergunning kan worden verleend voor het toestaan van maximaal 50 kampeerplaatsen.
Bij het vaststellen van het bestemmingsplan heeft de gemeente niet onderzocht of het toestaan van 50, in plaats van 25 kampeerplaatsen, op deze locatie ook ruimtelijk aanvaardbaar is.
De Afdeling is snel klaar met haar oordeel over de aanvaardbaarheid van dit plan. Anders dan waar de raad van uitgaat, mag een dergelijke afweging namelijk niet worden doorgeschoven naar de toepassing van deze afwijkingsbevoegdheid. Het opnemen van een binnenplanse afwijkingsbevoegdheid in een bestemmingsplan houdt namelijk in dat het gebruik daarvan in beginsel in overeenstemming met een goede ruimtelijke ordening wordt geacht. Dat betekent dat de raad al bij vaststelling van het plan moet hebben afgewogen of dit het geval is.
Nu die afweging niet heeft plaatsgevonden wordt het besluit tot vaststelling van het plan, voor zover het de afwijkingsbevoegdheid voor deze specifieke locatie betreft, door de Afdeling geschorst.
Conclusie
Flexibiliteit in een bestemmingsplan is vaak gewenst. Flexibiliteit is ook zeker mogelijk, maar zorg er dan wel voor dat aan de voorkant goed wordt onderzocht dat de toegestane flexibiliteit ook ruimtelijk aanvaardbaar is.
Ter zijde kan worden opgemerkt dat aspecten als flexibiliteit en globaliteit ook bij de in voorbereiding zijnde Omgevingswet een belangrijke rol zullen gaan spelen. Echter is ook dan mijn verwachting (als er geen nader toetsingsmoment meer is) dat de bestuursrechter zal verwachten dat de gevolgen van (een representatieve invulling van) de maximale planologische mogelijkheden zijn onderzocht.
Quickscan bestemmingsplan
Wilt u zelf duidelijkheid of uw bouwplan past binnen het bestemmingsplan? Voor een vaste prijs onderzoeken onze specialisten de mogelijkheden. Klik hier voor meer informatie over onze Quickscan bestemmingsplan.
