Bij het aangaan van een zakelijke financiering wordt meestal om zekerheid voor de (terug)betaling van de financiering gevraagd. Deze zekerheid wordt vaak gegeven in de vorm van een pandrecht. Bent u een ondernemer die financieringen verstrekt? In dat geval biedt het vestigen van een pandrecht u (extra) zekerheid dat u terugbetaald wordt.
Bent u ondernemer die een pandrecht als zekerheid gegeven heeft? Dan is van belang dat u waar mogelijk samen met de pandgever overleg voert met betrekking tot de uitwinning van het pandrecht om onnodige schade voor u te voorkomen.
In dit artikel bespreekt Reinier Pijls wat een pandrecht is, welke goederen verpand kunnen worden, hoe je het vestigt, wat de voordelen zijn en hoe je het op een juiste manier kan uitwinnen om je geld (terug) te krijgen.
Wat is een pandrecht?
Het pandrecht is één van de zekerheidsrechten die in de wet geregeld is. Dit recht geeft een schuldeiser zekerheid voor de voldoening van zijn vordering op de schuldenaar. In ruil daarvoor geeft een schuldenaar een goed (bv. inventaris, vordering) in onderpand.
Voorrang
Bij een rechtsgeldig pandrecht heeft de schuldeiser – net als bij een hypotheekrecht of een voorrecht – voorrang bij de verdeling van de netto-opbrengst van de vermogensbestanddelen van de schuldenaar waarop dit recht betrekking heeft.
Daarmee heeft de schuldeiser een veel betere positie dan de andere schuldeisers en vergroot hij de kans dat hij onder de streep betaald wordt.
Welke goederen kunnen worden verpand?
Roerende zaken
Een pandrecht kan worden gevestigd op bestaande en toekomstige roerende zaken. Bij roerende zaken kunt u andere onder andere denken aan de machines, inventaris, voorraden en voertuigen van uw debiteur.
Vermogensrechten
Naast roerende zaken kan dit recht worden gevestigd op:
- aandelen;
- rechten van intellectueel eigendom (zoals auteurs- en octrooirechten); en
- (toekomstige) geldvorderingen die uw debiteur op derden heeft.
Ook op toekomstige geldvorderingen kan dus een pandrecht worden gevestigd. Daarbij geldt dat de geldvorderingen rechtstreeks voortvloeien uit een reeds bestaande rechtsverhouding.
Op zogeheten registergoederen (waarbij inschrijving bij de notaris voor nodig is) kan geen pandrecht worden gevestigd. Hierbij moet u denken aan onroerende zaken, te boek gestelde schepen en luchtvaartuigen. In dat geval moet er een hypotheekrecht worden gevestigd. Lees daarover meer in dit artikel van Heleen Wessel-Krijger.
Hoe vestig je een pandrecht?
Om rechtsgeldig een pandrecht tot vestigen (tot stand te brengen), gelden er een aantal eisen. Deze gelden voor elk type pandrecht (roerende zaken, vermogensrecht). Zo moet:
- de pandgever beschikkingsbevoegdheid zijn;
- er een geldige titel zijn; en
- een vestigingshandeling te worden verricht.
1. Beschikkingsbevoegheid van de pandgever
De pandgever (de schuldenaar) kan alleen een pandrecht vestigen wanneer hij rechthebbende is goed. Hij moet – zeer kort gezegd – in de regel eigenaar zijn van het goed dat hij verpandt.
2. Geldige titel
Ook moet er sprake zijn van een geldige (juridische) titel. Een titel is bijvoorbeeld een overeenkomst tussen twee partijen. In de praktijk is dit vaak een overeenkomst waarin de pandgever zich verplicht tot het verschaffen van zekerheid aan de pandhouder.
3. Vestigingshandeling
Tot slot dient er een formele vestigingshandeling te worden verricht waarmee het pandrecht daadwerkelijk ontstaat. Die handeling is afhankelijk van het type en het goed waarop het pandrecht gevestigd wordt.
De wet maakt een onderscheid tussen twee typen pandrechten op roerende zaken, te weten een vuistpandrecht en een bezitloos pandrecht.
In het geval van een pandrecht op een (geld)vordering spreekt men ook wel van een openbaar of een stil pandrecht.
Vestiging vuistpandrecht
Voor de vestiging van een vuistpandrecht is vereist dat het goed feitelijk in de macht van de pandhouder gebracht wordt. U kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan een voertuig dat tijdelijk bij de pandhouder gestald wordt totdat de geldvordering volledig terugbetaald is.
Vestiging bezitloos pandrecht
Bij de vestiging van een bezitloos pandrecht wordt het goed, zoals de naam al zegt, niet in de macht van de pandhouder gebracht. Hiervoor is het voldoende om een authentieke akte te laten opmaken bij de notaris of een onderhandse akte te laten registreren bij de Belastingdienst. Zo kan er dus ook een pandrecht gevestigd worden op een voertuig, terwijl de schuldenaar feitelijk nog steeds over het voertuig kan beschikken.
Vestiging openbaar pandrecht
Voor de vestiging van een openbaar pandrecht op een vordering dient er een authentieke of onderhandse akte te worden opgemaakt. Daarna moet een mededeling van de verpanding volgen aan de desbetreffende debiteur.
Vestiging stil pandrecht
Een vordering kan óók verpand worden zonder mededeling aan de debiteur. Dit geniet in de praktijk veelal de voorkeur. Zo wordt voorkomen dat debiteuren op de hoogte raken van eventuele liquiditeitsproblemen bij de pandgever en er onnodig onrust wordt veroorzaakt. Vestiging van een stil pandrecht vindt plaats door het opmaken van een authentieke of onderhandse akte.
Kortom, het betreffende goed – inventaris, voorraad, voertuigen, vordering, aandelen, IE-rechten – en de wijze van verpanding – openbaar of stil – bepaalt hoe het pandrecht precies gevestigd moet worden.
Voordelen pandrecht
Verkopen & voorrang
De pandhouder is bevoegd om het goed waarop het pandrecht rust te verkopen en de vordering bij voorrang te verhalen op de opbrengst. De pandhouder kan dat doen zodra de pandgever stopt met de voldoening van zijn schuld.
Recht van parate executie
Eén van de grote voordelen van een pandrecht is dat de pandhouder direct tot executie(verkoop) over kan gaan. Hij hoeft niet eerst voor langs de rechter. Dit wordt het ‘recht van parate executie’ genoemd.
De pandhouder is wat betreft de executieverkoop wel aan regels gebonden. Het uitgangspunt is dat er een openbare verkoop (lees: veiling) plaatsvindt ten overstaan van een notaris of deurwaarder.
Met toestemming van de voorzieningenrechter kan er echter ook een afwijkende wijze van verkoop, zoals een onderhandse verkoop, plaatsvinden. Tot slot kunnen pandgever en pandhouder een afwijkende wijze van executieverkoop onderling overeenkomen zodra de pandgever in verzuim is.
Aparte positie (seperatist) in faillissement
Een ander groot voordeel van een pandrecht is dat de pandhouder zijn rechten behoudt in geval van faillissement van de pandgever. De pandhouder kan zijn recht blijven uitoefenen alsof er geen faillissement was en zich op de opbrengst van het verpande goed verhalen. Hij hoeft zich niets van de curator aan te trekken. Dat is dus een groot voordeel ten opzichte van de situatie van een beslaglegger.
Pandrecht vs. beslag
Wanneer een schuldeiser beslag legt op het vermogen van zijn debiteur, en laatstgenoemde gaat daarna failliet, dan brengt het faillissement mee dat het beslag automatisch (van rechtswege) komt te vervallen. De beslaglegger dient in dat geval zijn vordering ter verificatie in te dienen bij de curator en vist in de regel achter het net. Hij mag zich niet meer verhalen op het goed waarop hij beslag had gelegd omdat dit goed in het faillissement valt en door de curator te gelde gemaakt zal worden.
Conclusie
Een pandrecht kan de positie van een schuldeiser aanzienlijk versterken, mits het op de juiste wijze wordt gevestigd. Het vestigen daarvan is in veel gevallen maatwerk, waarbij de hulp van een advocaat of een andere deskundige een echte meerwaarde is.
Mocht u advies willen over de mogelijkheden om extra zekerheid te krijgen of te geven, neem dan gerust contact op met één van onze advocaten die gespecialiseerd zijn in pandrechten.
