Procederen kost tijd en geld, terwijl de uitkomst van een procedure onzeker kan zijn. Als de civiele rechter u uiteindelijk in het gelijk stelt, dan zal hij veelal uw wederpartij ambtshalve in de kosten veroordelen. Een recente zaak binnen ons kantoor gaf aanleiding om eens dieper te duiken in het leerstuk van de proceskostenveroordeling.
Hoofdregel: proceskostenveroordeling
Hoofdregel in het burgerlijk procesrecht is dat de verliezende partij ambtshalve in de kosten wordt veroordeeld. Onder deze kosten kunnen vallen:
- Proceskosten;
- Buitengerechtelijke incassokosten;
- Nakosten.
Concreet betekent dit dat u als in het gelijk gestelde partij compensatie kunt krijgen voor onder meer uw advocaatkosten, kosten voor deskundigen en getuigen, griffierechten en kosten voor betekening van de dagvaarding en het vonnis.
De rechter houdt een forfaitaire berekening voor de proceskosten aan, gebaseerd op de verrichte werkzaamheden en het financiële belang van de zaak. Dit wordt het liquidatietarief genoemd. Door het liquidatietarief dekt de kostenveroordeling meestal niet de werkelijke kosten van de in het gelijk gestelde partij.
Er zijn echter ook enkele uitzonderingen op de hoofdregel dat de verliezende partij de forfaitaire kosten van zijn wederpartij moet vergoeden. Zo kunnen partijen van tevoren zijn overeengekomen om de proceskosten in een procedure op een bepaalde manier te verdelen. Ook kan de rechter in zaken over intellectuele eigendomsrechten de verliezende partij veroordelen tot vergoeding van de volledige en werkelijke proceskosten van de in het gelijk gestelde partij. Ten slotte kan de civiele
rechter kosten die nodeloos zijn aangewend of veroorzaakt, voor rekening laten van de partij die deze kosten aanwendde of veroorzaakte. Houd dus grip op de kosten, want de kans is groot dat u hier zelf voor opdraait.
[campagnes]
Uitzondering: kostencompensatie
Daarnaast kan de rechter oordelen dat partijen elk hun eigen kosten moeten dragen. Dit wordt compensatie genoemd. De rechter heeft hierbij enige mate van vrijheid. De rechter gaat regelmatig over tot compensatie wanneer de partijen over en weer op enkele punten in het ongelijk zijn gesteld, of wanneer de partijen in een familierelatie met elkaar staan. Dit laatste was ook in de zaak die bij ons op kantoor speelde het geval.
Hoewel onze cliënt in het gelijk werd gesteld, oordeelde de rechter ambtshalve dat beide partijen hun eigen kosten moesten dragen. De reden hiervoor is dat partijen voorheen een ‘affectieve relatie’ hebben gehad. Daarbij speelde geen rol dat de zaak in wezen niet om de familieband draaide. Compensatie van de kosten kan dus spelen in familierechtelijke zaken, maar ook in andersoortige zaken tussen familieleden c.q. (ex-)partners.
Reden voor kostencompensatie in familiezaken is dat partijen na de rechtszaak nog met elkaar door één deur moeten, of dat de kostenveroordeling als prestigewinst kan worden opgevat. De rechter houdt dus rekening met de emotionele geladenheid van een zaak tussen familieleden. Alleen wanneer zeer evident is dat het ene familielid de ander nodeloos in rechte betrekt, kan het in strijd zijn met de redelijkheid en billijkheid om de proceskosten te compenseren.
Houd dus rekening met deze regels, wanneer u van plan bent om een ander in rechte te betrekken. Kostenveroordeling of -compensatie kan in uw voordeel werken, maar ook in uw nadeel. Heeft u specifieke vragen over wel of niet procederen? Neem dan contact op met één van onze specialisten!
Geschreven i.s.m. Kenya Limburg.
