Praktische juridische tips voor opdrachtnemers in tijden van corona
Datum: 13 mei 2020
Gewijzigd 14 november 2023
Geschreven door: Noreen Sturris
Leestijd: +/- 2 minuten
Datum: 13 mei 2020
Gewijzigd 14 november 2023
Geschreven door: Noreen Sturris
Leestijd: +/- 2 minuten
De coronacrisis raakt de Nederlandse economie. Met behulp van het protocol “Veilig samen doorwerken” van de overheid en de bouw- en technieksector wordt geprobeerd bouwprojecten in tijden van corona zo veel mogelijk veilig doorgang te laten vinden. Toch brengt corona de nodige uitdagingen met zich mee, ook voor de dakenbranche. In dit artikel bespreken wij situaties die tot problemen kunnen leiden en proberen wij handvatten te geven hoe daarmee om te gaan.
Het is voorstelbaar dat bepaalde bouwmaterialen niet of niet tijdig leverbaar zijn. De lockdown in China heeft bijvoorbeeld veroorzaakt dat zonnepanelen niet altijd snel genoeg leverbaar zijn. Ook kan personeel uitvallen door corona, al dan niet door voorzorgsmaatregelen. Hierdoor kunnen projecten vertraging oplopen, waardoor mogelijk de overeengekomen oplevertermijn niet langer gehaald wordt en een boete vanwege te late oplevering verschuldigd kan zijn. Wat te doen?
Om schade zo veel mogelijk te voorkomen moet u zo snel mogelijk een verzoek tot termijnverlenging doen bij uw opdrachtgever. Indien u recht hebt op termijnverlenging bent u namelijk niet schadeplichtig door overschrijding van de oplevertermijn. De wet kent met artikel 6:75 BW (over overmacht), artikel 6:248 BW (over de redelijkheid en billijkheid) en artikel 6:258 BW (over onvoorziene omstandigheden) juridische ingangen waarop een beroep kan worden gedaan voor termijnverlenging, maar check vooral ook wat het contract regelt over termijnverlenging! Bij een vertraging veroorzaakt door buiten uw macht gelegen omstandigheden (zoals importbeperkingen rond bouwmaterialen of ziekte van werknemers), dient u – volgens de meeste wettelijke en contractuele regels – aan de volgende voorwaarden te voldoen:
Het is dus afhankelijk van de specifieke omstandigheden van het geval of u een recht heeft op termijnverlenging.
Er zijn verschillende redenen te bedenken waarom een opdrachtgever een bouwproject (tijdelijk) stil legt of in een uiterst geval beëindigt in tijden van corona. Wat kunt u als opdrachtnemer doen wanneer een bouwproject stilvalt of (in een uiterst geval) wordt beëindigd door de opdrachtgever?
Wanneer het doorwerken onverantwoord is moet een project kunnen worden stilgelegd; veiligheid staat voorop. Hiervoor is in de wet of de toepasselijke voorwaarden altijd wel een rechtvaardiging te vinden, zoals overmacht of de werking van de redelijkheid en billijkheid. Is het echt onveilig om door te werken dan is een redelijk uitkomst dat beide partijen de eigen vertragingsschade dragen.
Dankzij het protocol “Samen veilig doorwerken” en eventueel aanvullend beleid van de opdrachtnemer zelf, is het in de meeste gevallen wel degelijk mogelijk op een veilige manier door te werken. Het is dan de vraag of stillegging van het project door de opdrachtgever, mede gezien uw redelijke belangen als opdrachtnemer, wel gerechtvaardigd is. Indien u aannemelijk kunt maken dat de veiligheid voldoende gewaarborgd is, kunt u zich mogelijk verzetten tegen de stillegging van een project en kan een opdrachtgever een project niet eenzijdig stilleggen of beëindigen.
Echter, de opdrachtgever heeft op grond van de wet wel te allen tijde het recht de overeenkomst met een opdrachtnemer (bijvoorbeeld een dakdekker) ‘op te zeggen’. Er hoeven geen redenen te worden genoemd voor de opzegging, maar de financiële afrekening is ‘opdrachtnemer-vriendelijk’. De opdrachtgever is bij opzegging verplicht de aanneemsom te betalen verminderd met de besparingen die voortvloeien uit de opzegging, vermeerderd met de kosten die samenhangen met de opzegging (zoals de kosten om materialen op te halen). Het is voor een opdrachtgever daarom niet aantrekkelijk de overeenkomst op te zeggen.
Indien een bouwproject (tijdelijk) wordt stilgelegd door een opdrachtgever vanwege financiële motieven, is het aan te raden om in gesprek te gaan met uw opdrachtgever. De uitvoering van een contract wordt beheerst door de redelijkheid en billijkheid op grond waarvan partijen rekening dienen te houden met elkaars redelijke belangen. Dit kan ook leiden tot een heronderhandelingsplicht in geval van onvoorziene omstandigheden, zoals corona. Mocht u in heronderhandelingen met de opdrachtgever niet tot een redelijke oplossing komen, dan kan de opdrachtgever wijziging of ontbinding van het contract aan de rechter verzoeken. In een dergelijk geval valt niet uit te sluiten dat de rechter oordeelt dat u van de opdrachtgever niet mag verwachten dat de overeenkomst ongewijzigd in stand blijft, omdat de coronacrisis mogelijk niet tot het ‘normaal ondernemersrisico’ van de opdrachtgever behoort. De rechter zal in zo’nn geval overgaan tot de verzochte ontbinding of wijziging van het contract, en heeft daarin veel vrijheid. Oftewel, onvoldoende meewerken aan heronderhandelingen kan leiden tot algehele beëindiging van het contract.
De opdrachtgever kan een beroep doen op overmacht of onvoorziene omstandigheden. Het is niet met zekerheid te zeggen of een opdrachtgever, die door de coronacrisis in zware financiële moeilijkheden verkeert en daardoor de overeenkomst niet langer (geheel) kan nakomen, een beroep kan doen op overmacht of onvoorziene omstandigheden. In een eerste rechterlijke uitspraak over de coronacrisis slaagde een beroep op onvoorziene omstandigheden bijvoorbeeld niet. Evenwel zal een beroep op overmacht of onvoorziene omstandigheden in deze rumoerige tijden zeer waarschijnlijk vaker slagen dan gebruikelijk. Wanneer de opdrachtgever zich beroept op overmacht, kijk dan ook wat uw contract regelt over overmacht. Indien een beroep van de opdrachtgever op overmacht slaagt, kunt u geen schadevergoeding vorderen van de opdrachtgever. Wel kunt u ontbinding vorderen van de overeenkomst wanneer de opdrachtgever zich op overmacht beroept.
Vanwege de onzekerheid in de markt worden veel projecten on-hold gezet. Dat kan niet zo maar altijd. Als er een rechtsgeldige overeenkomst is (bijvoorbeeld doordat handtekeningen zijn gezet of een akkoord via de mail is bereikt) bestaat er in principe een recht op nakoming. Het kan in zo’n geval verstandig zijn – als overleg niet helpt – een termijn te stellen waarbinnen u als opdrachtnemer alsnog in de gelegenheid wordt gesteld de werkzaamheden uit te voeren (en daarmee betaling te kunnen eisen).
Het maken van een bouwproject is bij uitstek samenwerken. Deze bijzondere tijd vraagt nog meer van het samenwerken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Praat met uw opdrachtgever over de gevolgen van de coronacrisis voor het bouwproject, zoals de gevolgen van vertraagde leveringen of financiële moeilijkheden. Heropen indien noodzakelijk de (contact)onderhandelingen om nieuwe afspraken te maken, zodat u en uw opdrachtgever samen uit de crisistijd komen. Elkaar helpen leidt tot relaties voor het leven en zo valt er toch wat te winnen in deze crisis.
Als advocaten voor ondernemers begrijpen wij het belang van voorop blijven. Samen met ons heeft u alle kansen en risico’s in het vizier. Neem gerust contact met ons op en laat u persoonlijk informeren over onze diensten.