De afgelopen maanden kwam het veelvuldig in het nieuws: het elektriciteitsnet in Nederland raakt op piekmomenten vol. Het gevolg is dat zonnepanelen (omvormers) vooral op zonnige dagen automatisch uitschakelen. De eigenaar van bijvoorbeeld een nieuwbouwwoning kan hierdoor tijdelijk geen energie terugleveren aan het net. Wat betekent deze ontwikkeling voor een aannemer die woningen met zonnepanelen realiseert? Een aannemer doet er verstandig aan onvoorwaardelijke toezeggingen over het terugleveren van elektriciteit te voorkomen. Dit behoort niet tot zijn wettelijke verplichting en bovendien ligt de netcapaciteit/spanningsproblemen ook niet in de invloedsfeer van de aannemer.
Elektriciteitswet
Een netbeheerder is verplicht een aansluiting voor elektriciteit (tot 10 MVA) te realiseren binnen 18 weken na de aanvraag daarvan. Artikel 95c lid 2 Elektriciteitswet bepaalt dat een zogeheten vergunninghouder (energieleverancier) verplicht is een aanbod van een afnemer tot het terugleveren van door hem geproduceerde duurzame elektriciteit te aanvaarden. Artikel 31c Elektriciteitswet bevat in aanvulling hierop de salderingsregeling. Dit betekent dat de energieleverancier de elektriciteit die een afnemer (kleinverbruiker) duurzaam opwekt en teruglevert aan net tegen hetzelfde tarief in minder moet brengen op de elektriciteit die de afnemer (kleinverbruiker) onttrekt aan het net. Deze verplichtingen over de aansluiting en het terugleveren van energie rusten op de netbeheerder en energieleverancier. Niet op de aannemer.
Kamervragen en antwoorden Minister
In mei 2020 zijn er naar aanleiding van de “terugleverproblemen” Kamervragen gesteld aan de minister van Economische Zaken en Klimaat (Aanhangsel van de Handelingen 2908, 26 mei 2020). Volgens de minister dienen netbeheerders er voor te zorgen dat particulieren en bedrijven binnen het redelijke in staat zijn zelf opgewekte elektriciteit aan het net terug te leveren. Garanties kan de minister niet geven omdat netbeheerders dan op voorhand altijd een zwaarder net klaar moeten hebben liggen. De netbeheerders dienen volgens de minister problemen binnen een redelijke termijn op te lossen. Wat een redelijke termijn is, hangt af van de omvang van de werkzaamheden. Het is volgens de minister in ieder geval niet wenselijk als netbeheerders - naar analogie van de compensatieregeling bij storingen in de levering van elektriciteit - een compensatievergoeding moeten betalen als er geen elektriciteit kan worden teruggeleverd door de spanningsproblemen. Meer recent heeft ook de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat een aantal Kamervragen over dit onderwerp beantwoord (Aanhangsel van de Handelingen 3870, 1 september 2021). De staatsecretaris bevestigt onder andere dat het aantal klachten over het automatisch uitschakelen van zonnepanelen als gevolg van de spanningsproblemen blijft toenemen.
Verplichting aannemer?
Volgens de minister heeft een afnemer bij een “terugleverprobleem” geen recht op een compensatievergoeding van de netbeheerder. Dit is een tegenvaller voor bijvoorbeeld de eigenaar van een nieuwbouwwoning met zonnepanelen, maar in zoverre niets aan de hand voor de aannemer. Of toch wel? In de praktijk bevat de Technische Omschrijving/het Bestek met enige regelmaat een of meerdere onvoorwaardelijke toezegging(en) van de aannemer over het terugleveren van elektriciteit. Dat is riskant, want de aannemer heeft hier geen invloed op. De aannemer doet er dan ook goed aan een voorbehoud op te nemen in de contractstukken waaruit duidelijk blijkt dat het terugleveren afhankelijk is van de beschikbare netcapaciteit. De netbeheerder is hiervoor verantwoordelijk, niet de aannemer. Nog beter is het als de aannemer de opdrachtgever van een nieuwbouwwoning voorafgaand aan het sluiten van de aannemingsovereenkomst voor deze (plaatselijke) ontwikkeling waarschuwt. Dit kan door een aanvullende opmerking op te nemen in bijvoorbeeld de Technische Omschrijving/het Bestek. Daarnaast kan de aannemer overwegen zijn aansprakelijkheid contractueel te beperken voor het geval dat het terugleveren van opgewekte energie niet mogelijk is als gevolg van onvoldoende netcapaciteit.
Aandachtspunt
Het inmiddels veelgehoorde technische/praktische antwoord op het “terugleverprobleem” is het ontlasten van het elektriciteitsnet op piekmomenten (zonnige dagen). Hierbij valt te denken aan het gebruiken van de accu van een elektrische auto, het realiseren van een thuisopslag of het installeren van slimme oplossingen waardoor de vaatwisser automatisch aangaat bij een overschot aan opgewekte energie. De toekomst gaat ons leren hoe dit uitpakt. Het is voor de aannemer van nieuwbouwwoningen in ieder geval van essentieel belang om potentiële opdrachtgevers in deze ontwikkeling mee te nemen en onvoorwaardelijke contractuele afspraken over het terugleveren van elektriciteit te voorkomen.
