Bij het toepassen van een bouwstof met productcertificaat is het van groot belang om na te gaan op welke toepassing dat productcertificaat ziet. Als het productcertificaat op een andere toepassing ziet, moeten mogelijk ook voorzorgsmaatregelen worden getroffen die niet zijn voorgeschreven in het productcertificaat. De toepasser is daar zelf verantwoordelijk voor.
Het is gebruikelijk dat voor grondwerk, bijvoorbeeld het ophogen van wegen, restproducten zoals staalslakken en immobilisaat worden gebruikt. Die producten worden in die context bouwstoffen genoemd. Het in een werk aanbrengen of houden van bouwstoffen wordt in die context toepassen genoemd. Het Besluit bodemkwaliteit regelt het toepassen van die bouwstoffen, want het toepassen van vervuilde restproducten zou gevolgen kunnen hebben voor het bodemmilieu. Daarom moeten dergelijke bouwstoffen aan een bepaalde kwaliteit voldoen. Dat wordt geborgd met een milieuhygiënische verklaring.
Daarnaast geldt bij het toepassen van bouwstoffen – en overigens ook voor andere bodemingrepen – een zorgplicht. Die zorgplicht houdt in dat iedereen die handelingen verricht op of in de bodem verplicht is alle maatregelen te nemen die van hem kunnen worden gevergd om verontreiniging of aantasting van de bodem te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Het voldoen aan de zorgplicht kan op verschillende manieren vorm worden gegeven. Het is voor toepassers van groot belang om scherp te hebben wat er op basis van de zorgplicht van hen kan worden verwacht. Een recente zaak bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) laat zien dat het daarbij ook zaak is heel goed na te gaan of alleen van het productcertificaat kan worden uitgegaan.
Staalslakken voor tijdelijke weg
De Afdeling heeft middels een uitspraak van 23 september 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:2271) geoordeeld over de toepassing van staalslakken ten behoeve van een tijdelijke dijk en omwalling voor het opslaan en toepassen van baggerspecie en grond. Die tijdelijke dijk en omwalling worden ook gebruikt als onverharde weg voor de vrachtwagens die baggerspecie aanvoerden.
De toegepaste bouwstof, in dit geval LD-staalslakken, wordt geleverd met een productcertificaat. In dat productcertificaat worden toepassingsvoorwaarden beschreven, met daarin ook voorschrift over het aanleggen van een hemelwaterafvoersysteem. De toepasser heeft dat voorschrift niet uitgevoerd, omdat die toepassingsvoorwaarde niet zou zien op tijdelijke toepassingen. Het staat ook niet ter discussie dat die voorwaarde niet ziet op een tijdelijke toepassing. Voor het overige heeft de toepasser zich wel gehouden aan de toepassingsvoorwaarden.
Het bevoegd gezag – in dit geval het college van burgemeester en wethouders – gaat vervolgens over tot handhaven. Het college legt als last op dat niet is voldaan aan de zorgplicht. Als herstelmaatregelen wordt voorgeschreven dat alsnog aan de zorgplicht kan worden voldaan door het aanbrengen van de bouwstof in overeenstemming te brengen met de op zichzelf niet van toepassing zijnde toepassingsvoorwaarde over het hemelwaterafvoersysteem.
De toepasser stelt bij de Afdeling dat niet vast zou staan dat niet is voldaan aan de zorgplicht, omdat is voldaan een de relevante toepassingsvoorwaarden van het productcertificaat. Aan de voorwaarde over het hemelwaterafvoersysteem is niet voldaan, maar die voorwaarde ziet niet op een tijdelijke toepassing.
Strekking productcertificaat
De Afdeling stelt vast dat het productcertificaat uitsluitend is gericht op de bescherming van de bodem bij een permanente grootschalige toepassing als zandvervanging. Dat geen specifieke voorwaarden zijn opgenomen voor een tijdelijke toepassing, maakt niet dat de leverancier dan geen beschermende maatregelen noodzakelijk achtte. Omdat het productcertificaat niet ziet op de tijdelijke toepassing van staalslakken, kan het bevoegd gezag op basis van de zorgplicht van de toepasser eisen dat adequate voorzieningen, zoals het aanleggen van een hemelwaterafvoersysteem, worden getroffen.
Voorzorgsmaatregelen naast productcertificaat
Deze zaak laat zien dat het mogelijk is dat handhavend wordt opgetreden, terwijl wel wordt voldaan aan de relevante toepassingsvoorwaarden. Het kan namelijk zo zijn dat die toepassingsvoorwaarden niet zien op deze specifieke toepassing. Dan zijn op basis van de zorgplicht naast de toepassingsvoorwaarden mogelijk ook andere maatregelen nodig. Het is voor toepassers daarom van groot belang om goed na te gaan op welke toepassing toepassingsvoorwaarden zien.
