Veelgestelde vragen met betrekking tot Stikstof en het PAS

Een streep door meer dan duizend bouwplannen en een miljardenschade en dat allemaal door één uitspraak van de Raad van State. Dat roept natuurlijk de nodige vragen op. De meest gestelde daarvan hebben wij voor u beantwoord en op een rijtje gezet.

Kan ik mijn project nog realiseren?

Bekijk hiervoor ons Stroomschema stikstoftoets bouwprojecten.

Wat is het PAS

PAS staat voor Programmatische Aanpak Stikstof (het Programma Aanpak Stikstof 2015-2021). Het betreft een programma dat is ingevoerd om enerzijds natuurgebieden te beschermen tegen stikstofdepositie en anderzijds activiteiten mogelijk te maken die juist stikstofdepositie veroorzaken. De bedoeling was met landelijke maatregelen meer stikstofuitstoot te besparen dan dat de op grond van het PAS toegestane activiteiten veroorzaken. Om die reden zijn in het PAS veel maatregelen opgenomen die zouden moeten leiden tot een afname van de stikstofdepositie op stikstofgevoelige habitattypen en soorten. Die maatregelen zouden dan ruimte moeten bieden aan economische ontwikkelingen. Tegen die achtergrond was in het PAS in de basis het volgende kader opgenomen voor projecten:

• Een stikstofdepositie van <0,05 mol/ha/jr als gevolg van het project en daarmee samenhangende projecten is meldings- en vergunningvrij;
• >0,05 en <1,00 mol/ha/jr als gevolg van het project en daarmee samenhangende projecten: meldingsplichtig; en
• >1,00 mol/ha/jr als gevolg van het project en daarmee samenhangende projecten: vergunningplichtig.

Hiermee konden veel projecten gerealiseerd worden.

Waarom is het PAS opgesteld?

Overbelasting met stikstofdepositie vormt al jaren een probleem voor het realiseren van de instandhoudingsdoelstellingen voor de stikstofgevoelige habitattypen en soorten in veel Natura 2000-gebieden enerzijds en het mogelijk maken van economische ontwikkelingen die stikstofdepositie veroorzaken op die gebieden anderzijds. Om te voorkomen dat voor ieder project een tijdrovend en kostbaar onderzoek gedaan moest worden en om duidelijkheid te bieden is het PAS opgesteld.

Wat houdt de uitspraak van de RvS omtrent het PAS in?

Op 29 mei 2019 heeft de RvS beslist dat het PAS niet ten grondslag mag worden gelegd aan toestemmingverlening voor activiteiten die leiden tot een toename van de stikstofdepositie ter plaatse van stikstofgevoelige habitattypen in een Natura 2000-gebied. De reden is kort gezegd dat het PAS niet voldoet aan de strenge eisen van de Habitatrichtlijn. Uit deze richtlijn volgt namelijk dat er wetenschappelijk geen twijfel mag zijn dat de maatregelen ook daadwerkelijk gunstige effecten op de Natura 2000-gebieden hebben. Deze zekerheid moet bovendien vooraf bestaan. Aan deze strenge eisen voldoet het PAS niet.

Wat zijn de consequenties van de uitspraak van de RvS omtrent het PAS?

Consequenties uitspraak RvS 29 mei 2019

• Voor bestemmingsplannen en Wnb-vergunningen die gebaseerd zijn op het PAS, maar onherroepelijk zijn, heeft de uitspraak niet direct consequenties. Er zijn echter prejudiciële vragen gesteld of vol te houden is dat gehandeld mag worden conform een onherroepelijke vergunning die in strijd is met Europees recht. Bovendien is in de Wnb de mogelijkheid opgenomen om een vergunning te vernietigen wegens strijd met de Habitatrichtlijn. De rechtbank Oost-Brabant (ECLI:NL:RBOBR:2019:4830) heeft inmiddels ook geoordeeld dat een vergunning – die gebaseerd was op het PAS - op grond van artikel 5.4 lid 2 Wnb terecht was ingetrokken.
• Bestemmingsplannen en Wnb-vergunningen die gebaseerd zijn op het PAS zullen, in het geval in procedures wordt aangevoerd dat deze ten onrechte op het PAS gebaseerd zijn, onderuit gaan.
• Alle activiteiten die op grond van het PAS meldings- en/of vergunningvrij waren zullen alsnog vergunningplichtig worden als zij leiden tot significante gevolgen (of niet op voorhand is uit te sluiten) voor de instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000-gebieden.
• Het PAS mag voor nieuwe projecten niet meer ten grondslag gelegd worden aan bestemmingsplannen en/of als motivering dienen dat geen Wnb-vergunning nodig is.

Kan als het bouwplan gerealiseerd is of wordt nog een probleem ontstaan?

Als een bouwplan gerealiseerd is of wordt dat leidt tot een toename van de stikstofdepositie op een gevoelig habitattype in een Natura-2000 gebied, is het enkele feit dat het bestemmingsplan gebaseerd op het PAS en/of een onherroepelijke omgevingsvergunning gebaseerd op het PAS is verleend, niet genoeg. Er zal ofwel onderbouwd moeten worden dat geen vergunning op grond van de Wet natuurbescherming nodig is, dan wel zal deze alsnog verleend moeten worden. Het is nog even afwachten in hoeverre handhavend optreden te verwachten valt. De afgelopen maanden hebben provincies niet actief opgetreden en Overijssel geeft ook expliciet aan dat ook nu nog niet te zullen doen. Als voor het project een vergunning is verleend die van voor 2015 dateert (voordat het PAS in werking trad), dan heeft de uitspraak van de RvS van 29 mei 2019 geen gevolgen.

Wat is de consequentie als een plan op basis van het PAS is opgesteld, maar het Natura 2000-gebied geen stikstofgevoelige habitattypen kent?

In de uitspraak van 21 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2835) oordeelde de RvS dat in een dergelijk geval geen sprake is van strijd met de Wet natuurbescherming. De Wet natuurbescherming staat dan de realisatie van het project niet in de weg.

Voor wie zijn de kosten als gevolg van de ontstane vertraging of het niet na kunnen komen van gemaakte afspraken?

Lees hiervoor dit artikel.

Wat houdt de Beleidsregel salderen van de provincies in?

De provincies zijn gezamenlijk gekomen tot beleidsregels met betrekking tot intern en extern salderen. Deze beleidsregels zijn bedoeld om concrete handvatten te bieden bij het salderen. Omtrent deze beleidsregels is veel commotie ontstaan, onder andere omdat bij extern salderen een afroming van 30% plaatsvindt. Inmiddels hebben Gelderland, Friesland, Drenthe en Overijssel besloten deze beleidsregel (vooralsnog) niet toe te passen.

Quickscan bestemmingsplan

Wilt u zelf duidelijkheid of uw bouwplan past binnen het bestemmingsplan? Voor een vaste prijs onderzoeken onze specialisten de mogelijkheden. Klik hier voor meer informatie over onze Quickscan bestemmingsplan.