In dit artikel leest u waar u als transporteur aan moet denken bij het vastleggen van afspraken omtrent CO-2 reducties en wat u kunt doen als uw wederpartij zijn afspraken niet nakomt. Niels van den Bogaard en Jan Willem van Aken lichten dit toe aan de hand van een aantal bekende milieuzaken.
Datum: 01 augustus 2024
Gewijzigd 25 juli 2024
Geschreven door: Niels van den Bogaard en Jan Willem van Aken
Leestijd: +/- 3 minuten
Het wereldwijde startsein van klimaatzaken klonk bij de uitspraak van de Rechtbank Den Haag uit 2015, in de procedure van Stichting Urgenda tegen de Nederlandse Staat.[1] De Staat moet ervoor zorgen dat de uitstoot in Nederland in 2020 ten minste 25% lager is dan in 1990. Gegrond op de overweging dat het een taak is van de Staat om de huidige generatie te beschermen tegen verlies van leven en/of verstoring van het gezinsleven. Dit zijn twee grondrechten die aan iedereen toekomen op grond van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM).
In 2019 oordeelde dezelfde rechtbank in de zaak van o.a. Milieudefensie & Greenpeace tegen Shell, dat Shell in strijdt handelt met de ongeschreven maatschappelijke zorgvuldigheid en daarmee onrechtmatig handelt ten aanzien van de mensenrechten.[2] Shell moet volgens de Rechtbank haar CO2-uitstoot eind 2030 met 45% verminderen ten opzichte van 2019. Eén van de overwegingen die aan dit oordeel ten grondslag ligt luidt dat alle bedrijven de mensenrechten moeten respecteren, ongeacht sector, operationele context, eigendomsverhoudingen en structuur.
Van ieder bedrijf wordt dus verwacht dat zij hun steentje bijdragen aan de verduurzaming van hun bedrijfsvoering en de vermindering van CO2-uitstoot. Dit geldt ook voor de energie-intensieve sector transport en logistiek.
Inmiddels lopen er wereldwijd 2.300 klimaatzaken tegen overheden en bedrijven.[3] Verduurzaming is inmiddels eerder noodzaak dan een keuze. Naast de toenemende druk vanuit de wetgever en de rechtspraak, wordt verduurzaming ook vanuit de sector zelf aangespoord. Transport en Logistiek Nederland (TLN) zet bijvoorbeeld in op uitstootvrije vrachtauto’s in binnensteden vanaf 2025 en het rijden op duurzame biobrandstoffen in de buitengebieden. Bovendien wordt gewerkt aan efficiënte in de logistieke keten, waardoor vrachtauto’s minder kilometers hoeven te rijden. De Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) zet in op integrale systeembenadering van duurzame logistiek door alle vervoersmodaliteiten te analyseren op hun CO2-uitstoot.
Om de CO2-uitstoot zoveel mogelijk te beperken, kunnen partijen hierover afspraken maken. Voor het vastleggen van dit soort afspraken is ten eerste van belang uw eigen CO2-uitstoot en die van uw partners in de supply chain in kaart te brengen. Daarna is het van belang om vast te stellen hoe de uitstoot wordt gemeten, wat het peiljaar is en welke reductie wordt beoogd. De afspraken hierover kunnen worden opgenomen in een contract.
De vraag is vervolgens wat u kunt doen als uw contractspartij zich niet aan zijn afspraken houdt. In dat geval heeft u - over het algemeen - recht op nakoming. Is nakoming blijvend onmogelijk of heeft u schade geleden, dan komt u mogelijk in aanmerking voor een schadevergoeding. De schade die u lijdt als uw contractspartij teveel uitstoot is echter moeilijk tot onmogelijk vast te stellen. Als de schade niet is vast te stellen, zal het vorderen van een schadevergoeding u niet helpen.
Verder heeft de partij tegen wie tekort wordt geschoten, in principe de bevoegdheid de overeenkomst te ontbinden. Deze bevoegdheid wordt in de wet genuanceerd, omdat de tekortkoming moet opwegen tegen de ontbinding van de overeenkomst. Is dat niet het geval, dan vervalt de bevoegdheid tot ontbinding. Ervan uitgaande dat uw contractspartij uitsluitend de afspraken omtrent de reductie van CO2-uitstoot niet haalt, is dit mogelijk onvoldoende grond om de overeenkomst te kunnen ontbinden.
De remedies schadevergoeding en ontbinding bieden dus in deze gevallen weinig soelaas. Kansrijker is het afspreken van een bonus-malussysteem, waarbij het behalen van de overeengekomen uitstootreductie financieel wordt beloond. Aan de andere kant kan het niet behalen van de overeengekomen uitstoot worden beboet middels een boetebeding. Op die manier heeft uw samenwerkingspartner de juiste prikkel voor verduurzaming.
[1] Rechtbank Den Haag van 2015, ECLI:NL:RBDHA:2015:7145 & bekrachtigd door de Hoge Raad van 2019, ECLI:NL:HR:2019:2006.
[2] Rechtbank Den Haag van 2019, ECLI:NL:RBDHA:2021:5337 & Rechtbank Den Haag van 2019, ECLI:NL:RBDHA:2021:5339.
[3] Zie website van Milieudefensie.
Vraag onze specialisten voor advies over het vastleggen van CO2-uitstoot reducties. Daarnaast vertellen zij u graag meer over de ontwikkelingen op het gebied van klimaatzaken en verduurzamingsinitiatieven in de sector transport en logistiek.