Verantwoordelijkheid voor de ingevoerde informatie
Vaak wordt het BIM-model gevuld met gegevens door verschillende betrokken partijen.
In beginsel is iedere partij aansprakelijk voor de juistheid van de door hem aangeleverde en ingevoerde informatie en ontwerpen. Die aansprakelijkheid kan echter worden beperkt door de waarschuwingsverplichting die op de bouwer rust. Tevens kan er op betrokken adviseurs, zoals een architect en/of constructeur, een dergelijke waarschuwingsplicht kan rusten, bijvoorbeeld uit hoofde van de DNR 2011.
Waarschuwingsverplichting
Zowel uit de wet, de UAV 2012, als de UAV-GC 2005 volgt een waarschuwingsverplichting voor de bouwer:
- De wet (artikel 7:754 BW) – geen algemene voorwaarden
De bouwer is verplicht haar opdrachtgever te waarschuwen voor onjuistheden in de opdracht voor zover hij deze kende of behoorde te kennen, waaronder ontwerpfouten.
- De UAV 2012 (paragraaf 6 lid 14)
De UAV 2012 perkt de waarschuwingsplicht op grond van de wet iets in. De bouwer is verplicht de opdrachtgever te waarschuwen voor klaarblijkelijke fouten en/of gebreken in o.a. de voorgeschreven constructies, werkwijzen, orders en aanwijzingen. De bouwer is niet verplicht het ontwerp tot in detail te controleren: de bouwer toetst marginaal.
- De UAV-GC 2005 (pararaaf 4 lid 7)
Ook de UAV-GC stelt een iets strenger vereiste aan de waarschuwingsplicht doordat, net zoals op grond van de UAV, de bouwer verplicht is te waarschuwen voor klaarblijkelijke fouten in o.a. de vraagspecificatie, de daarbij gevoegde annexen, de basisovereenkomst en de door de opdrachtgever ter beschikking gestelde informatie. In tegenstelling tot de UAV 2012 is de bouwer op grond van de UAV-GC 2005 wél verplicht het ontwerp volledig te toetsen.
De gevolgen van het niet waarschuwen onder de UAV 2012 en UAV GC 2005 zijn fors: de bouwer is direct aansprakelijk voor de gevolgen van het niet-waarschuwen, minus in ieder geval de kosten en een eventuele eigen schuld correctie. Wanneer sprake is van een ontwerpfout, wordt in de praktijk vaak gediscussieerd over de vraag of de bouwer de opdrachtgever voor een ontwerpfout had moeten waarschuwen. Of de bouwer had moeten waarschuwen hangt onder meer af van de volgende omstandigheden:
- De (gepretendeerde) deskundigheid van de bouwer;
- De ernst van de fout;
- De zichtbaarheid van de fout (springt de fout ‘in het oog’);
- De deskundigheid van de opdrachtgever en diens bijstand;
- Is sprake van een risicovol ontwerp;
- De tijd die de bouwer had om de stukken te controleren.
Mogelijk eerder een 'koe van een fout' (een fout die je kent of behoort te kennen) door BIM?
De clash detectie van BIM heeft met name gevolgen voor de vraag of de fout ‘in het oog springt’.
De bouwer heeft door BIM veelal eerder de beschikking tot meer specifieke bouwinformatie (denk aan bouwfysische eigenschappen van een specifiek onderdeel in het gebouw en toegang tot de digitale bouw bibliotheek) om te beoordelen of een ontwerp uitvoerbaar is in vergelijking tot tijdens een traditioneel (niet gedigitaliseerd) bouwproces. BIM kan er dus toe bijdragen dat ontwerpfouten in een eerder stadium geconstateerd kunnen worden.
Wat te doen als de clash detectie een fout constateert?
Wanneer de clash detectie de fout constateert, kan beargumenteerd worden dat sprake is van een “koe van een fout”, omdat de software deze fout ontdekt. De bouwer wordt hierop door de software gewezen en kent de fout of behoort deze te kennen. In dat geval dient de bouwer de opdrachtgever dus te waarschuwen voor de fout. Zorg er dan voor dat:
- De waarschuwing te allen tijde schriftelijk gegeven wordt;
- De waarschuwing concreet en specifiek is;
- Je geen verantwoordelijkheid naar je toetrekt die niet volgens de overeenkomst bij de bouwer thuishoort, maar de opdrachtgever voor die gevallen zelf met een oplossing laat komen. Dat is dan een wijziging in de opdracht met navenante consequenties.
Let wel: als de ingevoerde informatie onjuist is, zal ook de uitkomst van de clash detectie onjuist zijn. Het is dus belangrijk dat de bouwer niet enkel en alleen vertrouwt op de uitkomst van de clash detectie.
Tips voor de praktijk
Clash detectie is een mooi middel dat faalkosten kan verminderen en een bouwer kan helpen bij het voldoen aan de op haar rustende waarschuwingsplicht. Om ervoor te zorgen dat de bouwer daadwerkelijk baat heeft bij de clash detectie is het volgende van belang:
- Maak duidelijke afspraken welke partij de clash detectie uitvoert en wie daarvoor de verantwoordelijkheid draagt;
- Zorg ervoor dat te allen tijde wordt vastgelegd / te achterhalen is welke partij bepaalde informatie heeft ingevoerd en/of gewijzigd en de daarbij behorende tijdstippen. Dit is belangrijk, omdat op die manier achterhaald kan worden:
- of de clash detectie de fout had kunnen constateren op basis van de op dan bekende informatie in BIM;
- welke partij de onjuiste informatie en/of ontwerpfout heeft ingevoerd, zodat de bouwer deze partij daarvoor (mogelijk) aansprakelijk kan stellen;
- Vertrouw nooit alleen op de uitkomst van de clash detectie.
