De Omgevingswet: van inrichting naar milieubelastende activiteit

Onder de Omgevingswet maken de milieuregels uit het Activiteitenbesluit milieubeheer plaats voor regels in een nieuwe AMvB: het Besluit activiteiten leefomgeving (hierna: Bal). Met de introductie van het Bal wordt afgestapt van het begrip ‘inrichting’ en wordt een nieuw centraal begrip geïntroduceerd: de milieubelastende activiteit.  De verschuiving naar de milieubelastende activiteit brengt de nodige veranderingen met zich mee maar biedt ook zeker kansen. In deze blog leest u wat deze verschuiving betekent voor uw initiatief.

Inwerkingtreding Omgevingswet

In de aanloop naar de inwerkingtreding van de Omgevingswet hebben wij verschillende artikelen geschreven over deelaspecten van die wet. Eerder is er al een andere AMVB bij de Omgevingswet uitgelicht: Het Besluit bouwwerken leefomgeving. Onlangs schreef mijn collega Robin Evens een reeks van drie artikelen over planschade.
Daarnaast hebben wij u geïnformeerd over leges onder de Omgevingswet, flexibiliteit en procedures onder de Omgevingswet, de technische bouwactiviteit, coördineren onder de Omgevingswet, de gewijzigde systematiek voor een aanvraag voor een toets aan het omgevingsplan, sturingsmogelijkheden, het overgangsrecht en hebben we uiteengezet wat het verschil is tussen een bestemmingsplan en een omgevingsplan.

[campagnes]

Van ‘inrichting’ naar ‘milieubelastende activiteit’

Met de komst van de Omgevingswet zal het begrip ‘inrichting’, zoals dat word gehanteerd in de Wet milieubeheer en de Wabo, niet meer terugkeren. In plaats daarvan wordt in de Omgevingswet het bredere begrip ‘milieubelastende activiteit’ gehanteerd. De milieubelastende activiteit (Mba) wordt in bijlage 1.1 bij de Omgevingswet als volgt omschreven:

‘activiteit die nadelige gevolgen voor het milieu kan veroorzaken, niet zijnde een lozingsactiviteit op een oppervlaktewaterlichaam of een zuiveringstechnisch werk of een wateronttrekkingsactiviteit’

Uit de toelichting bij het Bal blijkt dat de invulling van de milieubelastende activiteit op een aantal punten ook inhoudelijk zal verschillen van de inrichting uit de Wet milieubeheer. Zo is het niet langer van belang dat een activiteit bedrijfsmatig of ‘in omvang alsof zij bedrijfsmatig was’ wordt uitgevoerd. In het Bal wordt zoveel mogelijk per activiteit een drempel opgenomen.

Daarnaast is het voor de milieubelastende activiteit niet langer van belang hoe lang de activiteit uitgevoerd wordt. De regels uit het Bal gelden ongeacht de duur van die activiteit. Dat voorkomt lastige discussies wanneer activiteiten onverhoopt langer duren dan vooraf was ingeschat. Bijvoorbeeld grond voor een werk korter dan 6 maanden opslaan was geen inrichting, maar als door vertraging van de werkzaamheden de grond langer bleef liggen, werd het dat ineens wel. Onder de Omgevingswet gelden de rijksregels als een activiteit milieubelastend is, ongeacht de duur.

Organisatorische bindingen niet meer relevant

Verder wordt voor de milieubelastende activiteit niet meer gekeken naar eventueel bestaande organisatorische bindingen. De ratio daarachter is dat zuiver organisatorische binding potentieel activiteiten binnenhaalt die niets met de milieubelastende (kern)activiteit te maken hebben. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een glastuinbouwbedrijf dat een oude kas gebruikt als caravanstalling. De organisatorische bindingen uit het inrichtingenbegrip hadden tot gevolg dat die activiteit ook zou worden gereguleerd door milieuregels vanwege de organisatorische binding met het glastuinbouwbedrijf. Onder het Bal kwalificeert de caravanstalling niet als milieubelastende activiteit en zijn ook de regels uit het Bal niet van toepassing.

Let wel: de begrenzing van een activiteit en eventuele technische en functionele bindingen blijven wél relevante factoren aan de hand waarvan een activiteit kan worden geclassificeerd als milieubelastende activiteit. Meerdere activiteiten die ten behoeve van de kernactiviteit van, bij wijze van voorbeeld, een glastuinbedrijf plaatsvinden kunnen daarmee worden gereguleerd door milieuregels.

Deregulering en maatwerk?

Het Bal kenmerkt zich door deregulering. Deregulering op rijksniveau past bij een, in het kader van de Omgevingswet, veelgehoord credo: ‘decentraal, tenzij’. Veel activiteiten, zoals bijvoorbeeld horeca, worden niet langer gereguleerd door het Bal. Gemeenten kunnen ervoor kiezen regels op te nemen voor deze activiteiten in het omgevingsplan, maar dat hoeft niet. Die regels kunnen dus per gemeente verschillen. Voor een initiatiefnemer is het daarom raadzaam om niet slechts te kijken naar de rijksregels uit het Bal, maar ook het geldende omgevingsplan en/of de bruidsschat te raadplegen.

In hoofdstuk 4 van het Bal zijn daarnaast mogelijkheden tot maatwerk opgenomen. Maatwerk kan worden toegepast over de onderwerpen genoemd  in  artikel  2.10   (specifieke  zorgplicht),  afdeling  2.7  (ongewone  voorvallen)  en de hoofdstukken 3 tot en met 5 Bal (milieubelastende activiteiten).

Voor een uitgebreide uitleg van maatwerk en voorbeelden van gevallen waarin tot maatwerk kan worden overgegaan verwijs ik u graag een eerder blog in deze reeks van de hand van mijn collega Arjan Loo.

Welke regels gelden er voor uw ontwikkeling?

Het belangrijkste verschil met de huidige regelgeving is dat met de komst van de Omgevingswet minder activiteiten zullen worden gereguleerd door rijksregels. Niet voor alle milieubelastende activiteiten gelden rijksregels, laat staan een vergunningplicht. Voor een goed beeld van de geldende regels voor een beoogde ontwikkeling is het daarom verstandig de volgende stappen te doorlopen:

1. Ga na of de milieubelastende activiteit wordt aangewezen in hoofdstuk 3 van het Bal.
   • Zo nee, kijk of de specifieke milieubelastende activiteit al dan niet op decentraal niveau wordt gereguleerd.
   • Zo ja, ga na of voor de milieubelastende activiteit een vergunningplicht geldt.
2. Ga via de richtingaanwijzers na welke aanvullende regels gelden voor de specifieke milieubelastende activiteit.
3. Ga voor de specifieke milieubelastende activiteit na welke mogelijkheden tot maatwerk er zijn.

De deregulering op rijksniveau gaat ongetwijfeld zorgen voor verschillen tussen gemeenten. Een ontwikkeling kan per gemeente op verschillende milieuregels stuiten. De wisselende regelgeving kan daarom voor filiaalbedrijven een factor zijn om rekening mee te houden, bijvoorbeeld vanwege maatwerkregels voor detailhandelsbedrijven. Voor (nacht)horeca, hotels en kantoorpanden geldt dat er in het Bal geen landelijke normen zijn opgenomen. Voor die activiteiten kunnen er dus lokaal verschillende regels gaan gelden.