Wat is een non-concurrentiebeding?
Een non-concurrentiebeding in een distributieovereenkomst is een afspraak op grond waarvan de leverancier de distributeur een beperking oplegt ten aanzien van de goederen of diensten die hij mag aanbieden. Van een non-concurrentiebeding is sprake in de volgende twee gevallen:
- Indien de distributeur gedurende of na het einde van de overeenkomst geen goederen of diensten mag produceren of (weder)verkopen die concurreren met de goederen of diensten die hij afneemt bij de leverancier; of
- Indien de distributeur meer dan 80% van zijn totale behoefte van de af te nemen goederen of diensten af moet nemen bij de leverancier (exclusief afnamebeding).
Deze bepaling beschermt de positie van de leverancier, aangezien hij dan niet hoeft te concurreren met zijn eigen distributeurs. In een non-concurrentiebepaling is vaak opgenomen op welke producten of diensten de non-concurrentie ziet, maar er kunnen ook geografische beperkingen worden opgelegd.
Wanneer is een non-concurrentiebeding in strijd met het mededingingsrecht?
Op Europees niveau is bepaald dat specifieke overeenkomsten zijn uitgezonderd van het verbod op kartelvorming en andere concurrentiebeperkende activiteiten. Dit wordt ook wel de groepsvrijstelling genoemd. Deze vrijstellingen zijn er omdat de nadelige gevolgen van de concurrentiebeperking in die situatie opwegen tegen de economische voordelen van deze afspraken.
Een non-concurrentiebeding valt in beginsel onder een van deze groepsvrijstellingen. Voorwaarde is wel dat een beding niet oneindig is, waarbij de maximale duur is vastgesteld op vijf jaar. In de praktijk kan het voorkomen dat in een distributieovereenkomst is vastgelegd dat de overeenkomst, waaronder begrepen de non-concurrentiebepaling, na afloop van de looptijd stilzwijgend wordt verlengd. Ook deze non-concurrentiebedingen kunnen onder de groepsvrijstelling vallen, mits de distributeur de mogelijkheid heeft om na verloop van vijf jaar de distributieovereenkomst te beëindigen of in ieder geval de mogelijkheid heeft om opnieuw te onderhandelen over de voorwaarden van de overeenkomst. Andere tussen partijen gemaakte afspraken mogen daarbij geen zodanige druk opleggen dat de distributeur zich niet vrij voelt om de overeenkomst te beëindigen of te heronderhandelen over de voorwaarden. Stilzwijgende verlengingen voor een langere periode van vijf jaar zijn - sinds de nieuwe wetgeving van 2022 ten aanzien van de groepsvrijstellingen – dus niet meer automatisch een uitgesloten beperking.
Concreet betekent dit dat een distributeur elke vijf jaar opnieuw de keuze moet hebben om de samenwerking met de huidige leverancier voort te zetten, of om uiterlijk na het verloop van de vijfjaarstermijn over te stappen naar een andere leverancier.
